Ημερίδα

Εκφάνσεις της μάσκας στη ζωή, την τέχνη, την τελετουργία

Σάββατο 18 Φεβρουαρίου 2012, 17:30

Κέντρο Τεχνών

Πάρκο Ελευθερίας, Βασ. Σοφίας

Επιστημονική Επιτροπή
Αθηνά Σχινά, Θανάσης Μουτσόπουλος, Δήμητρα Κονδυλάκη

Οργάνωση Ημερίδας
Φώτης Καγγελάρης

Συμμετέχοντες

Γιώργος Αστρινάκης, Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπευτής

'Ο Δρόμος της Μάσκας'
'Ο Δρόμος της Μάσκας' είναι μια θεραπευτική - εκπαιδευτική μεθοδολογία που στηρίζεται στην προσωπική βιωματική εμπειρία, σαν προϋπόθεση για μια θεωρητική προσέγγιση της επικοινωνίας, της εμψύχωσης των ομάδων και της ψυχοθεραπείας.
Μέσω της 'μάσκας' που χρησιμοποιείται σαν μεταβατικό ή ενδιάμεσο αν θέλετε αντικείμενο, δίνεται η δυνατότητα στον καθένα να διατυπώσει τις σκέψεις του, τις φαντασίες του, τα συναισθήματά του, αποτυπώνοντας τα σε ένα απτό και πραγματικό δημιούργημα που δεν είναι τίποτα άλλο από την ίδια τη μάσκα.

Νατάσσα Ζούκα, Χορογράφος - Κινησιολόγος - Ηθοποιός

'Ουδέτερη μάσκα: η μάσκα όλων των μασκών'
Η ουδέτερη μάσκα -masque neutre- είναι ένα ιδιαίτερο θεατρικό εργαλείο. Ένα πρόσωπο που προτείνει την αίσθηση της φυσικότητας και της σιωπής. Αναδεικνύει την ουσιαστική παρουσία του ηθοποιού στο χώρο και στο περιβάλλον του. Του επιτρέπει να παρατηρεί, να αντιλαμβάνεται, να αισθάνεται, να αγγίζει τα συνηθισμένα πράγματα με την φρεσκάδα της πρώτης φοράς. Δημιουργεί αυτονομία ανάμεσα στο σώμα και το πρόσωπο. Ο ηθοποιός δεν περιγράφει αλλά μπαίνει στην καρδιά της δράσης μέσα από ένα ταξίδι εξερεύνησης των φυσικών στοιχείων: ΝΕΡΟ - ΓΗ - ΦΩΤΙΑ - ΑΕΡΑΣ.

Φώτης Καγγελάρης, Δρ Ψυχοπαθολογίας

'Το ταξίδι και η μάσκα - σημειολογικές επισημάνσεις'
Εκείνο που είναι σημαντικό να κατανοήσουμε είναι ότι η Μάσκα ως πολιτισμική καταβολή της ανθρωπότητας είτε μέσω μιας προ-θρησκευτικής εκδοχής (ανιμισμός, μαγεία,...) είτε στο πλαίσιο μιας οργανωμένης θρησκευτικής έκφρασης (ινδουισμός, βουντού,...) υπηρετεί την επιθυμία του ανθρώπου να επιβληθεί στις δυνάμεις της φύσης με εξω-φυσικά προλογικά μέσα. Όπως και σήμερα συμβαίνει εξ άλλου στον Δυτικό άνθρωπο όταν κάνει λιτανείες ή προσεύχεται, με σκοπό τη συνοχή, διατήρηση και ασφάλεια της κοινότητας. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα αρχαίο μηχανισμό ταύτισης με τις δυνάμεις της επιθυμίας ή του φόβου και την προσωποποίησή τους για να περάσουν στη διάσταση της ορατής πραγματικότητας. Κατ' αυτόν τον τρόπο γίνονται συνοδευτικές ή αποτρεπτικές διαδικασίες στην πορεία του ανθρώπου από τη γέννηση στο θάνατο, στην προσδοκία του ανθρώπου για ευτυχία.

Σίμος Κακάλας, Σκηνοθέτης

'Λιωμένο Βούτυρο: η μάσκα στη θεατρική παράσταση'
Με αφορμή την τελευταία μου δουλειά στο θέατρο: Λιωμένο Βούτυρο, θα παρουσιάσω μερικές σκέψεις και σκηνοθετικές λύσεις όσον αφορά τη χρήση και τον ρόλο των μασκών στη σκηνή.

Δήμητρα Κονδυλάκη, Δρ Συγκριτικής Λογοτεχνίας, Δραματολόγος

'Το θέατρο στην αναζήτηση μιας χαμένης πνευματικότητας:
μάσκα και δημοτικό τραγούδι. Με αφορμή το Γλέντι, μια παράσταση της ομάδας Ανέμη σε σκην. Μαρίας-Λουίζας Παπαδοπούλου'
Από την αρχαία τραγωδία ως τα παραδοσιακά τελετουργικά θέατρα της Ανατολής, το προσωπείο σχετίζεται λειτουργικά με την απόδοση της αρχετυπικής διάστασης των χαρακτήρων. Τα δημοτικά τραγούδια από την άλλη και ιδίως οι έντονα αφηγηματικές παραλογές, με πληθώρα μοτίβων που παραπέμπουν σε αρχαιοελληνικούς μύθους ή τραγωδίες, προσφέρονται προς δραματοποίηση και καλούν ιδανικά τη χρήση μάσκας στην ερμηνεία. Με αφορμή τη δραματοποίηση των παραλογών Της Λιογέννητης ή το τραγούδι του Χαρζανή και Του Νεκρού Αδελφού σε μια παράσταση με ανθρωπολογική κατεύθυνση από την ομάδα Ανέμη, η εισήγηση εξετάζει την ιδιαίτερη σύνδεση της μάσκας με την αναπαράσταση των δημοτικών τραγουδιών.

Θανάσης Μουτσόπουλος, Ιστορικός Τέχνης

'Γυμνό με μάσκα: από τον Man Ray και τα ερασιτεχνικά πορνό στη φαντασμαγορία του Stanley Kubrick'
Ως γνωστόν (στον δυτικό κόσμο) η μάσκα χρησιμοποιείται ενίοτε για να κρύψει την ταυτότητα του χρήστη έτσι ώστε αυτός (-η) να μπορεί να δραστηριοποιηθεί πολύ πιο ελεύθερα με την ταυτότητα καλυμμένη. Σε κανένα άλλο καλλιτεχνικό παράδειγμα δεν συναντούμε μεγαλύτερο επικοινωνιακό παράδοξο από το μοτίβο του "γυμνού με τη μάσκα" όπου το υποκείμενο επιλέγει (;) να μην αφήσει τίποτε κρυφό πλην του προσώπου-ταυτότητας.

Πηνελόπη Πετσίνη, Θεωρητικός Τέχνης - Φωτογραφίας

'Ralph Eugene Meatyard: Το οικογενειακό άλμπουμ των Lucybelle Crater και άλλες Παραστατικές Φωτογραφίες'
Από τα πιο γνωστά έργα του Ralph Eugene Meatyard, το "Οικογενειακό άλμπουμ των Lucybelle Crater", κυκλοφόρησε το 1974, δύο χρόνια μετά το θάνατό του, με την επιμέλεια της οικογένειας και των φίλων του. Η κωμικοτραγική, γκροτέσκο αλλά και εξαιρετικά γοητευτική σειρά των 64 εικόνων, αποτελεί μια προσομοίωση ενός κοινού οικογενειακού λευκώματος όπου όλοι οι εμπλεκόμενοι ονομάζονται Lucybelle Crater και απεικονίζονται φορώντας φτηνές αποκριάτικες μάσκες -μια αντανάκλαση του προσωπείου που όλοι "φοράμε" μπροστά στην κάμερα- ενώ οι χειρόγραφες λεζάντες που συνοδεύουν τα σκηνοθετημένα "στιγμιότυπα" εντείνουν την αίσθηση της ανοικειότητας και του αλλόκοτου. Το οικογενειακό άλμπουμ των Crater παρουσιάζει μια θεώρηση της οικογενειακής ζωής που αμφισβητεί τη συνήθη λογική της οικογενειακής αναπαράστασης: μια αλλόκοτη εκδοχή οικογενειακών φωτογραφιών που διερευνά τις αντιθέσεις μεταξύ νεότητας και θνησιμότητας, αλλά και οικειότητας και ανοικειότητας, εμφανούς και κρυμμένου.

Αλέξανδρος Πολίτης, Ιστορικός Ευρωπαϊκού Πολιτισμού

'Η Μάσκα στα Κόμικς'
Μια απόπειρα καταγραφής των αρχών που διέπουν τη σχέση μάσκας-κόμικς. Με επίκεντρο τον τύπο του μασκοφόρου πολέμιου του 'κακού' η δυτική κοινωνία δημιουργεί μια νέα μυθολογία, όπου η μάσκα υποκειμενικοποιείται προσδίδοντας στον ήρωα ποιότητες που τον ενδυναμώνουν, επιτρέποντάς του να αφήσει τον αδύναμο πραγματικό εαυτό του και να ασχοληθεί με την πάταξη του εγκλήματος.

Αθηνά Σχινά, Κριτικός και Ιστορικός Τέχνης

'Μάσκα και μεταμφίεση: τελετουργικές και εικαστικές εκδοχές'
Εκτός από το θέατρο, τελετουργικό χαρακτήρα διαθέτουν και τα λατρευτικά δρώμενα, στα οποία η μάσκα αποκτά ανιμιστικά γνωρίσματα. Στις πρωτόγονες φυλές - έτσι όπως τις εκλαμβάνει ο δυτικός πολιτισμός - εκεί όπου ο ορατός κόσμος συνέχεται με τον αθέατο και οι διεργασίες του ενός επενεργούν ή επηρεάζουν τον άλλον, φαινόμενα και νομοτέλειες ετεροκαθορίζονται και συνεχώς αναδιαμορφώνονται, μέσα από μια συμπαντική ανακύκλωση, όπου τίποτε δεν εξαφανίζεται οριστικά και αμετάκλητα.

Ώρες Εισηγήσεων
17:30 Αθηνά Σχινά, 17:50 Σίμος Κακάλας, 18:10 Πηνελόπη Πετσίνη, 18:30 Αλάξανδρος Πολίτης, 18:50 Φώτης Καγγελάρης, 19:10 Νατάσσα Ζούκα, 19:30 Δήμητρα Κονδυλάκη, 19:50 Γιώργος Αστρινάκης, 20:10 Θανάσης Μουτσόπουλος