ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ 2016

 

Art Brut - Outsider Art

Η Ετερότητα ως καθρέφτης της Ταυτότητας

  

Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ (Ε.Μ.Π.Ε.)  

 

 

  

ΚΑΙ Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΚΑΙ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ

  

 

οργανώνουν την Εκδήλωση

 

ART BRUT - OUTSIDER ART

Η ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΩΣ ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ

  

 

 

Το επιχείρημα

Η ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΩΣ ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ

Το τίμημα της ενικότητας

 

Η σχέση Ετερότητας και Ταυτότητας ως αμοιβαίος καθορισμός και ορισμός το ένα του άλλου καταρρίπτει τα στεγανά, τους τοίχους, τις λέμβους, τους φράχτες, τα κυρίαρχα σημαίνοντα και το άσυλο για να προσφέρει ασυλία και άνοιγμα στο υποκείμενο του «παράλογου» ως έδρα του υποκειμένου του σημαίνοντος.

Η Ετερότητα είναι το βλέμμα του Άλλου ως Ταυτότητα εντός μας. 

Η «φυσιολογικότητα» δεν είναι η φύση του ανθρώπου, είναι η άμυνα ενάντια στη φύση του.

Η Art Brut – Outsider Art ως συνιστώσα του οράν συναντά τη Σύγχρονη Τέχνη μέσω της αγωνίας της διάρρηξης της φόρμας για την ανάδειξη της υποκειμενικότητας, έστω τρελής, έστω απελπισμένης, ως τελευταίο καταφύγιο εξέγερσης του υποκειμένου έναντι του αποπροσωποποιημένου ατόμου της αγοράς.

Ο τόπος συνάντησης της Art Brut-Outsider Art με τη Σύγχρονη Τέχνη αναδεικνύει τον έτερο τόπο της ψυχής μας ως την ουσιώδη συνθήκη της Ταυτότητάς μας, σημασιοδοτώντας την επιθυμία ως νόημα χρόνου.

Φώτης Καγγελάρης

 

 

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΦΩΤΗ ΚΑΓΓΕΛΑΡΗ 

ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 

 

 

 

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ

Δευτέρα 9 Μαΐου, 19:30 2016 

 

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ

9 έως 23 Μαΐου 2016

 

ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

Ηρακλειδών 66

σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

Είσοδος ελεύθερη σε όλες τις εκδηλώσεις

 

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

(στο τέλος του συνοπτικού βρίσκεται το αναλυτικό πρόγραμμα)

 

 

ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Εγκαίνια: Δευτέρα 9 Μαΐου, 19:30

Διάρκεια: 9 - 21 Μαΐου

Τρίτη έως Σάββατο 10:00-20:00, Κυριακή 10:00-14:00

Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

Ηρακλειδών 66, σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

 

ΦΕΣΤΙΒΑΛ VIDEO ART

Video Art Project Clinamen

Εγκαίνια: Παρασκευή 13 Μαΐου, 21:00

Διάρκεια: 13-15 Μαΐου

Ώρες προβολής: 21:00-23:00

ARTWALL Project Space

Σοφοκλέους 26

 

 

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Παρασκευή 13 Μαΐου, 17:00-21:00

Συνεδρία: «Όψεις της Ετερότητας»

 

Σάββατο 14 Μαΐου

Συνεδρία: «Τέχνη και Θεραπεία» 10:00-13:00
Συνεδρία: «Διαστάσεις της Ετερότητας» 17:00-21:00

 

Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

Ηρακλειδών 66, σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

 

ΜΟΥΣΙΚΟ ΔΡΩΜΕΝΟ

Φένια Παπαδόδημα  - Tραγουδώντας την Οδύσσεια

Σάββατο 14 Μαΐου, 21:00

 Δευτέρα 16 Μαΐου, 21:00

Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

Ηρακλειδών 66, σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

 

ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΔΡΩΜΕΝΟ
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ & ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

"Λαβύρινθος: η μύηση στα ιερά μυστήρια της ζωής και του θανάτου"

Σάββατο 14 Μαΐου, 12:40

στα πλαίσια του Συνεδρίου

Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

Ηρακλειδών 66, σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

 

ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ & ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Εγκαίνια: Κυριακή 15 Μαΐου, 10:00-15:00

Διάρκεια: 15-18 Μαΐου

Ώρες λειτουργίας: 10:00-18:00

Δευτέρα 16 Μαΐου 11:00-13:00: Εργαστήριο ζωγραφικής

"Πολιτιστικό Καφενείο Διαδρομές"

Κοι.Σ.Π.Ε. 10του ΤΟ.Ψ.Υ.

Φραγκούδη 15-17β, Καλλιθέα (Πάντειο Πανεπιστήμιο)

 

 

ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΔΡΩΜΕΝΟ

ΚΙΝΗΣΗ ΑΔΕΡΦΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ (ΚΙΝ.Α.Ψ.Υ.)

"Το παιχνίδι συναντά την ετερότητα"

Κυριακή 15 Μαΐου, 19:00

Κέντρο Κοινωνικού Διαλόγου, Ηπείρου 41, σταθμός Βικτώρια/Σταθμός Λαρίσης

τηλ: 2108818946

Συμμετοχές: έως 10/5 στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., τηλ: 6979772030

 

 

WORKSHOPS ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ-ΤΕΧΝΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Δευτέρα 16 Μαΐου, 11:00-13:00 ΚΑΙ 13:00-15:00

 «Ανιχνεύοντας την εικαστική γλώσσα στο κέλυφος της διαφορετικότητας»

«Η αναγκαιότητα του "άλλου"»

Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

Ηρακλειδών 66, σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

 

ΒΡΑΔΙΑ ΠΟΙΗΣΗΣ
Δευτέρα 16 Μαΐου, 20:00

Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

Ηρακλειδών 66, σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

 

ΟΜΑΔΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Εγκαίνια: Τρίτη 17 Μαΐου, 19:30

Διάρκεια: 17-23 Μαΐου

Ώρες: 12:00-20:00

"Ηώς Χώρος Τέχνης"

Χέυδεν 38α, Βικτώρια

 

 

ΕΚΘΕΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (ΕΦΕ)

Εγκαίνια: Τετάρτη 18 Μαΐου, 19:30

Διάρκεια: 18-24 Μαΐου

"Polis art cafe"
Πεσματζόγλου 5, Κέντρο

 

 

 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ARTAUD

"Artaud Today"

Διάρκεια: Πέμπτη 19 έως Δευτέρα 23 Μαΐου

Golden Labrador Gallery, Ακροθώων 28, Άνω Πατήσια

Συμμετοχές: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

 

 

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ VISUAL ARTS

Παρασκευή 20 Μαΐου, 19:00

Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

Ηρακλειδών 66, σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

 

WORKSHOP

Performative writing- Ressentiment (Περί Μνησικακίας)

Σάββατο 21 Μαΐου, 12:00-15:00

Κυριακή 22 Μαΐου, 12:00-15:00

dépôt art gallery

Νεοφύτου Βάμβα 5, Κολωνάκι

Συμμετοχές: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

 

 

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Κυριακή 22 Μαΐου, 18:00

Ταινιοθήκη της Ελλάδος

Ιερά Οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134–136, Κεραμεικός (Μετρό Κεραμεικός)

Τηλ: 6940099221, 2103612046

 

Θα ακολουθήσει σταδιακά το πλήρες πρόγραμμα

 

 

 

 ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

 

ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Εγκαίνια: Δευτέρα 9 Μαΐου, 19:30

Διάρκεια: 9-21 Μαΐου

Τρίτη έως Σάββατο 10:00-20:00, Κυριακή 10:00-14:00

 

Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

Ηρακλειδών 66

σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

 

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Σοφία Γκίκα Εικαστικός
Έλενα Σταματογιάννη Εικαστικός

 

Ερχόμαστε σε ένα διάλογο με τον εαυτό μας μέσω του έργου μας αλλά και σε ένα διάλογο των έργων μεταξύ τους. Να έρθουμε λίγο πιο κοντά,να αναδείξουμε την ετερότητα ως μέσο ανταπόκρισης των προσδοκιών ή αναπάντητων ερωτημάτων,όπου κατά τη διάρκεια όλου του κύκλου της ζωής ερχόμαστε ως Άλλος απέναντι σε όλες τις εκφάνσεις του ρεαλιστικού κόσμου αλλά και του φαντασιακού!

Οι επιμελήτριες

 

Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες
Βασίλης Αγγελόπουλος, Άγγελος Αντωνόπουλος, Μαρία Αριστοτέλους, Νάνος Βαλαωρίτης, Νίκος Βαρυτιμιάδης, Κωνσταντίνος Βασιλείου, Έλλη Βέλλιου, Νάντια Βλαχοπούλου, Δανάη Βλάχου, Κώστας Βούλγαρης, Αλέξανδρος Βούτσας, Νίκος Βρούβας, Ελπίδα Γαδ, Ματίνα Γεωργά, Μπορισλάβα Γεωργιτσέλη, Κατερίνα Γιαβρίδη, Σοφία Γκίκα, Ρένα Γουμπερίτζη, Karl Grunewald, Τζίμης Ευθυμίου, Άννα Ζαβιτσάνου, Πέτρος Ζουμπουλάκης, Έλενα Καραγιάννη, Παντελής Κωνσταντίνου, Παναγιώτα Λευκαδίτη, Γιώργος Λιντζέρης, Βαγγέλης Λιουδάκης, Γιώργος Μαχιάς, Σοφία Μπακιρτζή, Μάριος Ντε Παντουάνις, Αιμιλία Παπαφιλίππου, Άννα Πιάτου, Μαρίνα Προβατίδου, Θάλεια Πρωτοψάλτη, Βιολέττα Ροΐλου, Ρούσος Σκαρβελάκης, Άγγελος Σκούρτης, Έρη Σκυργιάννη, Έλενα Σταματογιάννη, Ναταλία Σταμοπούλου, Μαργαρίτα Στρατηγού, Αυγή Τοπάκα, Γιώργος Τσακίρης, Μάκης Φάρος, Βούλα Φερεντίνου, Πάνος Χαραλάμπους, Έλενα Χατζηαθανασίου, Γιούλα Χατζηγεωργίου, Νίκος Χατζηκωνσταντής, Δημήτρης Χρηστίδης

 

των οποίων τα έργα θα συνομιλούν με έργα ατόμων που έχουν ψυχιατρική εμπειρία 

 

 Ματίνα Γεωργά

Χωρίς Τίτλο, 70Χ100εκ, Ξηρή χάραξη

 

 Γιώργος Τσακίρης 

Άτιτλο, 46Χ20Χ9εκ, σίδερο, κερήθρα, σιτάρι, 2016

 

 Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ρεθύμνου

 

 

 Γυναικείες Φυλακές Θήβας

 

 

Κατά τη διάρκεια της βραδιάς των εγκαινίων θα αναπτυχθούν τα παρακάτω δρώμενα:

 

ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ PERFORMANCE
action 3-manque

 

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ

Μάρω Θεοδοσίου, Sebastian Τσίφης, Σοφία Δρακοπουλου (performers-AlmaKalma)

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ-ΕΜΨΥΧΩΣΗ

Γιάννης Μήτρου

 
Με την υποστήριξη του International Research Laboratory of Performing Arts-almakalma(I.R.L.P.A.)

 

 

ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ PERFORMANCE

Κώστας Βούλγαρης (ΑΣΚΤ)

 

 

ΕΚΘΕΣΗ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΜΑΣΚΩΝ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΝ ΤΡΕΛΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Συλλογή Φώτη Καγγελάρη

 

 

 ΕΚΘΕΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΣΥΝΑΦΟΥΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ

 

 

Η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων θα συνοδεύσει την βραδιά των εγκαινίων

 

 

Sound Design: WAR/hy Drone

 

 

 Την Πέμπτη 12 Μαΐου στις 11:00-12:00 και την Δευτέρα 16 Μαΐου στις 19:00-20:00 ο Φώτης Καγγελάρης θα κάνει ξενάγηση στις μάσκες και τα βιβλία της έκθεσης

 

 

Συμμετέχουν οι παρακάτω φορείς

 

ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ "ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΕΙΟ"

Πρόγραμμα του Τμήματος Ελλήνων Αμερικής
Ενδονοσοκομειακή Ομάδα Ψυχοθεραπείας και Ψυχοεκπαίδευσης σύμφωνα με την μέθοδο Γιάλομ

 

Επιστημονική Διεύθυνση

Κατερίνα Καλογεροπούλου Διευθύντρια - Ψυχίατρος
Ιωάννα Φωτάρα Διευθύντρια - Ψυχίατρος
Χριστίνα Λεωτσάκου Διευθύντρια - Ψυχίατρος

 

Υπεύθυνοι Προγράμματος

Βασίλειος Κυριαζάκης Ειδικευόμενος Ψυχίατρος, Γνωσιακός-Αναλυτικός Ψυχοθεραπευτής (CAT), Μέλος του Παγκόσμιου Ιστού Διαλογικού Εαυτού (DSN)
Κώστας Μπομποτάς Εργοθεραπευτής
Ηλίας Περιμένης Ειδικευόμενος Ψυχίατρος
Θάλεια Πρωτοψάλτη Φοιτήτρια ΑΣΚΤ

 

 

ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ "ΔΑΦΝΙ"

Μονάδα Απεξάρτησης Αλκοολικών

 

Επιστημονική Διεύθυνση

Φοίβος Τσακίρης

 

Υπεύθυνες Προγράμματος

Νικολέττα Αθανασίου Εργοθεραπεύτρια
Δέσποινα Γκαζινάκη Εργοθεραπεύτρια
Άννα Ξιφάρα Κεραμίστρια

 

 

ΜΟΝΑΔΑ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Οικοτροφείο Κεραμεικός - Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής

 

Επιστημονικά Υπεύθυνη

Ελένη Λαζάκη Κοινωνική Λειτουργός

 

Υπεύθυνος Ομάδας Ζωγραφικής

Νικόλαος Μπόγρης Νοσηλευτής

 

Προϊστάμενος Οικοτροφείου

Ευστράτιος Ζαβογιάννης Νοσηλευτής ΤΕ

 

 Στις «Ομάδες Ζωγραφικής» του οικοτροφείου 10 εως 15 ένοικοι περνούν 2 ευχάριστες ώρες την εβδομάδα συμμετέχοντας στη σύνθεση εικαστικών έργων.

Κανένας από αυτούς τους ενοίκους δεν είναι ζωγράφος. Κάθε πίνακας είναι αποτέλεσμα της ομαδικής τους εργασίας.
Βοηθός στη δημιουργική τους προσπάθεια είναι ο υπάλληλος του οικοτροφείου Νίκος Μπόγρης.
Το Οικοτροφείο ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ φιλοξενεί 22 ενοίκους και είναι δομή αποκατάστασης του Ψ.Ν.Α.(Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής).
Οι «Ομάδες Ζωγραφικής» ξεκίνησαν σχεδόν ταυτόχρονα με την έναρξη της λειτουργίας του Οικοτροφείου μας στον Κεραμεικό και συνεχίζουν ασταμάτητα όλα αυτά τα χρόνια υπό την επιστημονική επίβλεψη της Ελένης Λαζάκη.
Σε αυτές τις «Ομάδες Ζωγραφικής» που πραγματοποιούνται στο χώρο της εργοθεραπείας, όλα τα κατάλληλα εργαλεία είναι διαθέσιμα και παρεχονται στους ενοίκους, με στόχο την αποτύπωση ενός εικαστκού θέματος της επιλογής τους σε χαρτί ή καμβά. Η διάρκεια αυτών των συνόδων είναι κατά προσέγγιση δύο ώρες και δεν υπάρχει καμία προϋπόθεση για τη συμμετοχή.
Οι ένοικοι μαθαίνουν έτσι πώς να εστιάζουν την προσοχή τους σε διάφορα θέματα επιλογής, να αντιλαμβάνονται τις πληροφορίες για το χώρο, τη μορφή, το χρώμα και φαντασία τους και να προσαρμόζουν τα αρχικά καλλιτεχνικά σχέδιά τους τους σύμφωνα με την πρόοδο του συλλογικού αποτελεσματος. Ενθαρρύνεται ιδιαίτερα ο καλλιτεχνικός χειρισμός διάφορων εικόνων της καθημερινής ζωής όπως επίσης και η ατομική συναισθηματική έκφραση με 'μεταφορικούς' τρόπους.
Πέρα από την αισθητική εκπαίδευση της ομάδας και την ανάπτυξη της φαντασίας, η ομαδική εργασία προωθεί την επικοινωνία μεταξύ των μελών και τελικά βελτιώνει τη συνεργασία.
Για τους ενοίκους, οι ομάδες ζωγραφικής έχουν γίνει χρήσιμο μέσο έκφρασης ιδεών και συναισθημάτων, γίνονται μέλη σε ένα συντονισμένο πρόγραμμα και τους προσφέρεται μια ευκαιρία να βελτιώσουν τόσο τις δεξιότητές τους συμμετοχής σε ομαδικές εργασίες όσο και διαχείρισης χρόνου, αυξάνοντας τελικά τις δυνατότητες τους ενσωμάτωσης σε ένα απαιτητικό κοινωνικό περιβάλλον. Εκτός από την ανάπτυξη των καλλιτεχνικών δεξιοτήτων μέσω του δημιουργικού χόμπι, η αντίληψη των ενοίκων για τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα τους προσφέρει τρόπους να προσθέσουν δημιουργικότητα στον ελεύθερο χρόνο τους, συμβάλλοντας θετικά στη λήψη τυποποιημένης θεραπευτικής βοήθειας.

 

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

  

 

 ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ "ΔΑΦΝΙ"

Τμήμα Εργοθεραπείας

 

Υπεύθυνη

Ελένη Σιέττου Εργοθεραπεύτρια

 

Προϊσταμένη 

Βασιλική Γιαννούλη

 

 

ΓΥΝΑΙΚΕΙΕΣ ΦΥΛΑΚΕΣ ΘΗΒΑΣ

Τμήμα Εργοθεραπείας

 

Υπεύθυνοι

Αντώνης Αντωνίου Ψυχολόγος, Συντονιστής Δράσεων Υποστήριξης, ΑΡΣΙΣ Αθήνας
Εύα Χειλαδάκη Εργοθεραπεύτρια

 

 

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ-ΤΕΧΝΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Διευθύντρια 

Έλενα Τονικίδη Ψυχολόγος, Εικαστικός/Art Therapist

 

 

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ (ΚΨΥ)

Επιστημονικός Διευθυντής

Αντώνης Λιοδάκης Ψυχίατρος, Ψυχοθεραπευτής, Δραματοθεραπευτής 

 

 

 ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟ ΣΠΙΝΑΡΗ ΚΟΖΑΝΗ

Υπεύθυνη Τμήματος Εργοθεραπείας

Βαρβάρα Γκέκα

 

 

 

 

Η συγκεκριμένη έκθεση ακυρώνεται

λόγω απρόβλεπτων δυσκολιών 

ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΠΟΥΡΝΑΖΑΚΗ

 

Εγκαίνια: Τετάρτη 11 Μαΐου, 19:00

 Διάρκεια: 11-16 Μαΐου

Ώρες λειτουργίας: 12:00-20:00

"Ηώς Χώρος Τέχνης"
Χέυδεν 38α, Βικτώρια

 

Με την υποστήριξη του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (Ψ.Ν.Α. Δαφνί)
Τμήμα Εργοθεραπείας
Υπεύθυνη: Ελένη Σιέττου Εργοθεραπεύτρια
Προϊσταμένη: Βασιλική Γιαννούλη

 

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ

Ναταλία Σταμοπούλου Εικαστικός, Θεωρητικός Τέχνης 

 

Τα έργα του Γιώργου Μπουρναζάκη μας συγκινούν, μας αρέσουν, μας τρομάζουν γιατί φέρνουν στο φως τα πολύτιμα μέταλλα και πετράδια από τα βαθιά ορυχεία της ψυχής του καθενός μας. Τα έργα της Art Brut μας μιλούν απ’ ευθείας χωρίς την ακαδημαϊκή διαμεσολάβηση σαν βαθιές μαρτυρίες από τους ανέγγιχτους τόπους της αλήθειας.

Ο Γιώργος Μπουρναζάκης αδιάψευστος μάρτυρας της παιδικότητάς μας και ταυτόχρονα της ανυπότακτης φύσης του ανθρώπου υπερασπίζεται βιωματικά την διαχρονική αξία του νοήματος πριν ακόμα αγγιχθεί από τον πολιτισμό.

Η επιμελήτρια

 

 

Η ψυχική διαταραχή ως η απόλυτη ετερότητα της ταυτότητάς μας μας υπενθυμίζει ότι η ιστορία του ανθρώπου και της ανθρωπότητας δομείται ως αντίδραση στον βαθύ πυρήνα της αλλότητας.
Η φυσιολογικότητα δεν είναι η φύση του ανθρώπου.
Είναι η αντίδραση έναντι της φύσης του που είναι η τρέλα.
Η ψυχική διαταραχή μας υπενθυμίζει το τίμημα του πολιτισμού ενώ ταυτόχρονα με την έκφρασή της ως τέχνη μας διανοίγει το τοπίο της ανθρώπινης συνθήκης.

Φώτης Καγγελάρης

 

 

 

 

 ΦΕΣΤΙΒΑΛ VIDEO ART

Video Art Project Clinamen

 

Εγκαίνια: Παρασκευή 13 Μαΐου, 21:00

Διάρκεια: 13-15 Μαΐου

Ώρες προβολής: 21:00-23:00

 

 ARTWALL Project Space

Σοφοκλέους 26

 

Κώστας Γραμμάδας ΑΠΘ

 

Χρυσάνθη Λυκούση ΤΕΙ Αθήνας

 

 

ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Βασιλική Βαγενού Ιστορικός τέχνης

Μυρτώ Βουνάτσου Συνεργάτης στο Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτ/κών ΑΤΕΙ Αθήνας/ MFA in Digital Arts

Στέλιος Ντεξής Επίκουρος Καθηγητής στη Σ.Κ.Τ. ΑΠΘ/ MFA in Digital Arts

Γιώργος Κατσάγγελος Καθηγητής Φωτογραφίας στη Σ.Κ.Τ. ΑΠΘ

 

 

Η σιωπή επίσης υπάρχει σαν μια τιμωρία – αυτοτιμωρία, στην υποδειγματική τρέλα των καλλιτεχνών (Χαίλντερλιν, Αρτώ) που μ’ αυτό τον τρόπο δείχνουν ότι η ίδια η πνευματική υγεία μπορεί να είναι το τίμημα του να καταπατήσει κανείς τα παραδεδεγμένα όρια της συνείδησης.

Susan Sontag, Η αισθητική της σιωπής

Κατέχοντας την ιδιότητα αυτή, να αναπαριστάνει μέσα του τις πνευματικές καταστάσεις των άλλων και να τις «θεωρητικοποιεί», ο άνθρωπος στην παιδική ηλικία αποκτά την ικανότητα να αναπαριστάνει «τον εαυτό του σαν έναν άλλον» (Ricoeur). Με μια λέξη, αποκτά πρόσβαση στην ηθική.

Jean-Pierre Changeux, Λογική και Απόλαυση

 

Η Art Brut/Outsider Art δεν αποτελεί γέννημα συγκεκριμένου τόπου, χρόνου, πνευματικού κινήματος ή κοινωνικών και ιστορικών συγκυριών. Ο όρος Art Brut είναι παιδί του πάθους του Γάλλου καλλιτέχνη Jean Dubuffet να ξεχωρίσει, ερευνήσει, παρουσιάσει (1947) και συλλέξει δημιουργίες αυτών των ατόμων που χαρακτήριζε ως «άθικτους» από τις επιβεβλημένες συμβατικότητες του σύγχρονου πολιτισμού (κυρίως παιδιά, εκκεντρικούς και ψυχικά ασθενείς). Ο όρος Outsider Art ανήκει στον Βρετανό θεωρητικό Roger Cardinal, ο οποίος το 1972 δημοσίευσε το ομώνυμο βιβλίο του, το πρώτο στα Αγγλικά που διερεύνησε σε βάθος παραδείγματα της
συγκεκριμένης τέχνης. Στα νεότερα χρόνια στον αριθμό των Outsider καλλιτεχνών προστίθενται και αυτοί που συνειδητά αυτο-χαρακτηρίζονται εκπρόσωποι της «τέχνης του περιθωρίου», αρνούμενοι την υποταγή σε τάσεις και προσταγές του συστήματος.

‘Έτσι ενώ αρχικά οι καλλιτέχνες της Art Brut αντλούσαν την δύναμη αντίστασης τους στην καταβόθρα της καθεστηκυίας κουλτούρας που ενσωμάτωνε και αφομοίωνε τα πάντα από την αδυναμία τους να ενταχθούν στο σύστημα λόγω των κοινωνικών προκαταλήψεων της εποχής, σήμερα η αντίσταση μεγάλου μέρους των Οutsider καλλιτεχνών πηγάζει από προσωπική επιλογή απόρριψης της «κανονικοποίησης» τους μέσα στο σύστημα της βιομηχανίας της τέχνης. Παρόλη την αντίσταση τους όμως, το σύστημα, λατρεύοντας την κατηγοριοποίηση και ομαδοποίηση που με τη σειρά της διευκολύνει την εμπορική προώθηση, έχει θέσει σε λειτουργία ένα σωρό τοπικές και διεθνείς εικαστικές διοργανώσεις που παρουσιάζουν αποκλειστικά το έργο καλλιτεχνών ενός «παράλληλου σύμπαντος», ενώ επιμελητές απανταχού αναζητούν μανιωδώς τα επόμενα μεγάλα ταλέντα της Art Brut.

Ίσως όμως τελικά η πιο ενδιαφέρουσα παράμετρος της Art Brut/Outsider Art να είναι η απουσία: η απουσία ενός διαβρωτικού επηρεασμού των δημιουργών της από τα δεινά του σύγχρονου πολιτισμού, αναφοράς και ανάλυσης της στα συμβατικά βιβλία τέχνης, συγκεκριμένων υλικών, μέσων και τεχνοτροπίας για την περάτωση της δημιουργικής έκφρασης, επίσημης εικαστικής εκπαίδευσης και εκούσιας πρόθεσης δημιουργίας τέχνης, και ακόμα πιο σημαντική, η απουσία εν τέλει του ίδιου του καλλιτέχνη, που αποτελεί το απόλυτο όνειρο της avant-garde της εννοιολογικής τέχνης.

Υπό ένα ευρύ τεχνοτροπικό πρίσμα, η Outsider Art προσήκει στον εξπρεσιονισμό, τον σουρεαλισμό, τη Nαϊφ τέχνη. Η διαδικασία διερεύνησης της αισθητικής αξίας των έργων αυτών γίνεται και ηθικό ζήτημα όταν οι δημιουργοί τους αξιολογούνται πρωτίστως ως κοινωνικές ομάδες με ιδιαιτερότητες και το έργο τους ως προιόν αυτοδίδακτων. Στρέφοντας το βλέμμα στα έργα και τους καλλιτέχνες της Outsider Art, στρέφουμε το βλέμμα στη δημιουργική μοναδικότητα και των δύο.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Art Brut - Outsider Art: Η Ετερότητα ως καθρέφτης της Ταυτότητας» που οργανώνει η Εταιρεία Μελέτης Πολιτισμικής Ετερότητας (Ε.Μ.Π.Ε), σε συνεργασία, για δεύτερη χρονιά, με ένα από τα Εργαστήρια Βίντεο του Τμήματος Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών του AΤΕΙ Αθήνας και το Εργαστήριο Φωτογραφίας του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, παρουσιάζεται το video art project με τίτλο Clinamen, με επιλεγμένα έργα καλλιτεχνών και φοιτητών των Σχολών τους.

Η πρόκληση που τίθεται στους συμμετέχοντες καλλιτέχνες της έκθεσης να πραγματευτούν τις ψυχικές και διανοητικές ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν τον Άλλο, έγκειται στην πληθώρα των αναπάντητων ερωτήσεων που θέτουν αυτές και που μοιάζουν να απαιτούν εξίσου μια πληθώρα προσεγγίσεων: από την ευθεία απο-μίμηση ως την -αντιθετική της- αλληγορία, από την «απολυτότητα» της αντικειμενικής πραγματικότητας ως την έννοια του εν δυνάμει που λειτουργεί υπόγεια και προκαλεί την ανησυχία και την ανατροπή των δεδομένων της λογικής. Όμως οι αντιληπτικοί δρόμοι που διαβαίνουν οι καλλιτέχνες της έκθεσης για να βιώσουν το πλησίασμα του Άλλου εκτείνονται πέρα από δυϊκές αντιπαραθέσεις, συσχετισμούς και ερμηνείες. Στους δρόμους που κινούνται και δημιουργούν, οι αποστάσεις εκμηδενίζονται.

Βασιλική Βαγενού
Ιστορικός τέχνης

 

 

Video Art Project Clinamen

«Αυτό είναι μια τραμπάλα. Και είναι πολύ διαφορετική από την κούνια. Γιατί αν το σκεφτείς, στην πραγματικότητα τραμπάλα σημαίνει οδύνη «κοινωνική», έξω στην ύπαιθρο και μαζί με τον Άλλο..
Σε καμιά κούνια δεν υπάρχει χώρος για δύο.
Αντίθετα, η τραμπάλα ενώνει δύο Εγώ στην ισορροπία του Εμείς.»

Η Art Brut/Outsider Art δεν αποτελεί γέννημα συγκεκριμένου τόπου, χρόνου, πνευματικού κινήματος ή κοινωνικών και ιστορικών συγκυριών. Η δύναμη αντίστασης της «Ωμής Τέχνης» (ιστορικά αυτή των παιδιών και ψυχικά ασθενών) και της «τέχνης του περιθωρίου» στην καθεστηκυία κουλτούρα οφείλεται στην απουσία της «κανονικοποίησης» τους μέσα στο σύστημα της βιομηχανίας της τέχνης.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Art Brut - Outsider Art: Η Ετερότητα ως καθρέφτης της Ταυτότητας» που οργανώνει η Εταιρεία Μελέτης Πολιτισμικής Ετερότητας (Ε.Μ.Π.Ε), σε συνεργασία, για δεύτερη χρονιά, με ένα από τα Εργαστήρια Βίντεο του Τμήματος Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών του AΤΕΙ Αθήνας και το Εργαστήριο Φωτογραφίας του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, παρουσιάζεται το video art project με τίτλο Clinamen, με επιλεγμένα έργα καλλιτεχνών και φοιτητών των Σχολών τους.

Η πρόκληση που τίθεται στους συμμετέχοντες καλλιτέχνες της έκθεσης να πραγματευτούν τις ψυχικές και διανοητικές ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν τον Άλλο, έγκειται στην πληθώρα των αναπάντητων ερωτήσεων που μοιάζουν να απαιτούν εξίσου μια πληθώρα προσεγγίσεων: από την ευθεία απο-μίμηση ως την -αντιθετική της- αλληγορία, από την «απολυτότητα» της αντικειμενικής πραγματικότητας ως την έννοια του εν δυνάμει. Όμως οι αντιληπτικοί δρόμοι που διαβαίνουν οι καλλιτέχνες της έκθεσης για να βιώσουν το πλησίασμα του Άλλου, εκτείνονται πέρα από δυϊκές αντιπαραθέσεις, συσχετισμούς και ερμηνείες. Στους δρόμους που κινούνται και δημιουργούν, οι αποστάσεις εκμηδενίζονται.

 

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ

Αλέξανδρος Ακρίβος, Γιασμίνα Βουνάτσου - Ευτυχία Μαραβέγια, Μαρία Γιαπουτζή, Κώστας Γκουρτζής, Κώστας Γραμμάδας, Τζωρτζίνα Κακοσίμου, Μυρσίνη Κουτλή - Ναυσικά Λιζάρδου, Χρυσάνθη Λυκούση, Αλεξάντρα Μαυροφρύδη, Γεωργία Μπάντιου, Νεφέλη Παπαϊωάννου, Ευσεβία Σεργίδου - Μαρία Χoίρα - Τζοβάνα Αντωνίου, Κατερίνα Στοϊκοβα - Ιουλία Πάσκα, Γιώργος Ταξίδης - Εύα Κωνσταντινίδου, Ορφέας Τιμογιάννης, Γιώργος Τόγιας, Μαρία Τσιρουκίδου, Ευσταθία Φλωκατούλα, Γιάννης Χαντζίδης, Κατερίνα Χατζηδημητρίου

 

 

 

 

 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

 

Παρασκευή 13 και Σάββατο 14 Μαΐου 

 Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

  Ηρακλειδών 66

 σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

 

ΟΡΓΑΝΩΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
Φώτης Καγγελάρης

 Τέση Λαζαράτου

 

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Κώστας Γεμενετζής Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής

 Τέση Λαζαράτου Ψυχοθεραπεύτρια

 Αντώνης Λιοδάκης Ψυχίατρος, Δραματοθεραπευτής, Διευθυντής Κ.Ψ.Υ. Ρεθύμνου

 

 

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 13 ΜΑΪΟΥ, 17:00-21:00

Συνεδρία: «Όψεις της Ετερότητας»

17:00 Χαιρετισμοί

17:20 Τέση Λαζαράτου Ψυχοθεραπεύτρια

17:40 Αθηνά Μιράσγεζη Διδάσκουσα στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

18:00 Δημήτρης Παπαχαραλάμπους Διδάκτωρ - Συνεργάτης του Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών

18:20 Χλόη Κολύρη Ψυχίατρος, Αναλύτρια

18:40 Θανάσης Γεωργάς Παιδοψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής (Daseins Analysis)

19:00 Νικήτας Χιωτίνης Καθηγητής ΤΕΙ Αθήνας, Δρ Αρχιτέκτων/Msc Φιλοσοφίας Πολιτισμού

19:20 Αντώνης Λιοδάκης Ψυχίατρος, Δραματοθεραπευτής, Διευθυντής Κ.Ψ.Υ. Ρεθύμνου

19:40 Παύλος Λέφας Καθηγητής Ιστορίας και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών

20:00 Μάριος Μπέγζος Καθηγητής Συγκριτικής Φιλοσοφίας της Θρησκείας ΕΚΠΑ

20:20 Γιάγκος Ανδρεάδης Ομότιμος καθηγητής Πάντειου πανεπιστημίου, Διευθυντής Κέντρου Κλασικού Δράματος και Θεάματος Παντείου

20:40 Σωκράτης Δεληβογιατζής Καθηγητής Φιλοσοφίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Διευθυντής Εργαστηρίου Φιλοσοφικής Έρευνας πάνω στο Φαντασιακό

 

 

ΣΑΒΒΑΤΟ 14 ΜΑΪΟΥ, 10:00-13:00

Συνεδρία: «Τέχνη και Θεραπεία»

10:00 Αντώνης Αντωνίου Ψυχολόγος, Συντονιστής Δράσεων Υποστήριξης, ΑΡΣΙΣ Αθήνας

10:20 Στέλιος Μοίρας Κοινωνικός Λειτουργός στο Ε.Κ.Η. της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. (Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.)

Νίκος Παυλίτινας Ηθοποιός/Σκηνοθέτης/Υπεύθυνος Εναλλακτικών Δράσεων του Ε.Κ.Η. της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. (Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.)

10:40 Δέσποινα Παπαϊωάννου Ψυχολόγος, Εικαστική Ψυχοθεραπεύτρια (Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής & Ψυχικής Υγείας)

 11:00 Δέσποινα Σαμιώτη Ψυχολόγος, Mεταπτυχιακή φοιτήτρια και εκπαιδευόμενη εικαστική θεραπεύτρια στο Κ.Τ.Ψ. (Κέντρο Τέχνης και Ψυχοθεραπείας)

11:20 Θάλεια Πρωτοψάλτη Φοιτήτρια της Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας (Ψ.Ν.Α. "Δρομοκαΐτειο")

11:40 Βασίλειος Κυριαζάκης Ειδικευόμενος Ψυχίατρος, Γνωσιακός-Αναλυτικός Ψυχοθεραπευτής (CAT), Μέλος του Παγκόσμιου Ιστού Διαλογικού Εαυτού (DSN) (Ψ.Ν.Α. "Δρομοκαΐτειο")

12:00 Αγγελική Φωτεινού Δραματοθεραπεύτρια, Εργοθεραπεύτρια, Κοινωνική Λειτουργός (Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής & Ψυχικής Υγείας)

12:20 Έλενα Τονικίδη Ψυχολόγος, Εικαστικός/Art-therapist, Διευθύντρια Ψ-Τ (Ψυχολογία-Τέχνη)

12:40 Θεατρικό Δρώμενο "Λαβύρινθος: η μύηση στα ιερά μυστήρια της ζωής και του θανάτου", Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής & Ψυχικής Υγείας, Συντονισμός-Σκηνοθεσία: Αγγελική Φωτεινού Δραματοθεραπεύτρια-Εργοθεραπεύτρια και Καλλιτεχνική Ομάδα Εργαζομένων και Μελών των Μονάδων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης Δομής Αττικής Ε.Κ.Ψ.ΨΥ.

 

 

ΣΑΒΒΑΤΟ 14 ΜΑΪΟΥ, 17:00-21:00

Συνεδρία: «Διαστάσεις της Ετερότητας»

17:00 Παντελής Σαββίδης Δημοσιογράφος, Πρόεδρος Αποφοίτων Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

17:20 Θωμάς Συμεωνίδης Δρ Φιλοσοφίας ΕΜΠ, Μεταδιδακτορικός ερευνητής ΑΣΚΤ Αθηνών

17:40 Nora Lefa Αρχιτέκτων - Εικαστικός, MSc, MA, Υποψήφια Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Σαράγιεβο
Ema Alihodžić Jašarović Αρχιτέκτων, MSc, Βοηθός Καθηγητή, Πανεπιστήμιο Podgorica

18:00 Ιωάννης Μήτρου Εταίρος ερευνητής του Εργαστηρίου Φιλοσοφικής Έρευνας πάνω στο Φαντασιακο (Ε.Φ.Ε.Φ) του Α.Π.Θ., Διευθυντής του Διεθνούς Εργαστηρίου Έρευνας Παραστατικών Τεχνων-AlmaKalma, Ψυχαναλυτής

18:20 Μιχάλης Λέφας Ομοιοπαθητική Ίασις

18:40 Κώστας Γεμενετζής Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής

19:00 Επαμεινώνδας Ασλανίδης Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής

19:20 Άννα Φιλίνη Αρχιτέκτων, Ζωγράφος

19:40 Γιώργος Κοντογιώργης Καθηγητής, τ. Πρύτανης Παντείου

20:00 Στέφανος Ροζάνης Καθηγητής Φιλοσοφίας – Συγγραφέας

20:20 Πέπη Ρηγοπούλου Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ

 

 Στους φοιτητές θα δοθεί βεβαίωση παρακολούθησης

 

 

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

 

Γιάγκος Ανδρεάδης Ομότιμος καθηγητής Πάντειου πανεπιστημίου, Διευθυντής Κέντρου Κλασικού Δράματος και Θεάματος Παντείου

 

 Ο τραγικός καθρέφτης

Η κατοχή, ο ενθουσιασμός, η μανία και η λύσσα ως μορφές της εισβολής της ετερότητας στην αρχαία Ελλάδα (και κάποιες σύγχρονες αναλογίες τους στην Ελλάδα (Αναστενάρια, Καλόγερος), την Ινδία (το Τέιαμ)στην Κέραλα και την Λατινική Αμερική, (Γιορούμπα και Καντομπλέ).
Το θέμα μου αφορά σε φαινόμενα που οι αρχαίοι έλληνες θεωρούσαν εισβολές αλλότριων προς το πρόσωπο δυνάμεων (θεών και δαιμόνων). Πρόκειται να κινηθώ στο αρχαίο δράμα, στον Ηρόδοτο και σε φιλοσοφικά κείμενα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Αν χωρούν και σύγχρονα παραδείγματα, θα αντληθούν από την ανθρωπολογία του θεάτρου και βοηθητικά από άλλες τελετουργίες.

 

 

Αντώνης Αντωνίου Ψυχολόγος, Συντονιστής Δράσεων Υποστήριξης, ΑΡΣΙΣ Αθήνας

 

Η Κούκλα ως Έκφραση και Ταυτότητα: το Παράδειγμα του Εργαστηρίου Κούκλας «Λόγος και Ύφασμα» στη Γυναικεία Φυλακή Θήβας από την ΑΡΣΙΣ Αθήνας

Η ΑΡΣΙΣ, Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων, πραγματοποιεί ένα εργαστήρι χειροτεχνίας και επικοινωνίας στη Γυναικεία Φυλακή Θήβας από το 2001. Το εργαστήρι ονομάζεται «Λόγος και Ύφασμα» και στο πλαίσιο της δουλειάς του οι γυναίκες κρατούμενες έχουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν κούκλες, οι οποίες λειτουργούν ως μέσο έκφρασης, ως μήνυμα, ως συντροφιά και ως καθρέφτης. Η συλλογική εμπειρία του εγκλεισμού μπολιασμένη με τα προσωπικά βιώματα και στοιχήματα της κάθε γυναίκας δίνουν την πρώτη ύλη, η οποία, μέσα από την κλωστή και το ύφασμα, μετουσιώνεται σε νέα ζωή.

 

 

Επαμεινώνδας Ασλανίδης Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής

 

Ο δυϊκός αριθμός της ταυτότητας-ετερότητας

Φαντασθείτε έναν άνθρωπο που δένει τη γραββάτα του εμπρός στον καθρέφτη. Φανταστείτε τώρα ότι το είδωλο βγάζει τα χέρια του έξω από το κρύσταλλο και δένει τη γραββάτα του ανθρώπου. Ταυτοχρόνως, ο άνθρωπος βάζει τα χέρια του μέσα από το κρύσταλλο και δένει τη γραββάτα του ειδώλου!

Εδώ βλέπετε πράγματι την εικόνα της ταυτότητας -αλλά το δέσιμο της γραββάτας, ως έκβαση, είναι προϊόν φαντασίας. Η εικόνα της ταυτότητας δεν είναι ταυτότητα, ούτε μπορεί η εικόνα της στον καθρέφτη να είναι κάτι παραπάνω από φαντασιακή ετερότητα. Το δέσιμο (π.χ. της γραββάτας ή του γλυκού νεράντζι) έχει ένα κόστος: το κόστος του δϋικού αριθμού. Χωρίς αυτό, μπορεί να φθάσουμε στον άνθρωπο χωρίς γραββάτα που φαντάζεται ότι φοράει ταυτότητα.

 

 

Κώστας Γεμενετζής Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής

 

 Yayoi Kusama, Infinity

Καθημερινά καταπολεμώ τον πόνο, το άγχος, τον φόβο, και η μόνη μέθοδος που βρήκα για να ανακουφίζει την αρρώστια μου είναι να συνεχίζω να κάνω τέχνη. Ακολούθησα το νήμα της τέχνης και κάπως ανακάλυψα ένα μονοπάτι που θα μου επέτρεπε να ζήσω. Αν δεν είχα βρει αυτο το μονοπάτι, είμαι σίγουρη ότι από νωρίς θα είχα αυτοκτονήσει, όντας ανίκανη να σηκώσω το βάρος της κατάστασης στην οποία είχα βρεθεί.Θυμάμαι τις πολλές φορές που στεκόμουν δίπλα στις γραμμές του Chuo Line περιμένοντας το τραίνο και σκεφτόμενη να δώσω τέλος στη ζωή μου.Αυτο που με έσωσε ήταν να πάρω τον δρόμο μου - πρώτα στα τυφλά και ψηλαφητά - μπαίνοντας στο μονοπάτι της τέχνης
(…)
Συχνά υπέφερα από κρίσεις μιας βαριάς νεύρωσης. Θα κάλυπτα έναν μουσαμά με δίχτυα, μετά θα συνέχιζα να τα ζωγραφίζω στο τραπέζι, στο πάτωμα, και τέλος στο ίδιο μου το σώμα. Καθώς επαναλάμβανα αυτήν την διαδικασία ξανά και ξανά, τα δίχτυα άρχιζαν να επεκτείνονται στο άπειρο. Ξεχνούσα τον εαυτό μου καθώς με περιτύλιγαν, προσκολλώνταν στα χέρια και στα πόδια μου και στα ρούχα μου και γέμιζαν ολόκληρο το δωμάτιο.

Kusama, Yayoi (2013-09-05). Infinity Net: The Autobiography of Yayoi Kusama. Tate Enterprises Ltd. Kindle Edition.

 

 

Θανάσης Γεωργάς Παιδοψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής (Daseins Analysis)

 

 Η αναλυτική του Dasein και η ετερότητα της ύπαρξης

Στην εναρκτήρια διάλεξή του στο πανεπιστήμιο του Freiburg to 1929, με τίτλο «Τι είναι μεταφυσική;» O Heidegger λέει: Στην φωτεινή νύχτα του μηδενός του άγχους ανακύπτει για πρώτη φορά η πρωταρχική ανοικτότητα του όντος ως αυτού τούτου: ότι είναι ον - και δεν είναι μηδέν. Μόνο στο έδαφος της πρωταρχικής εμφάνειας του μηδενός μπορεί η ύπαρξη του ανθρώπου να προσεγγίζει τα όντα και να ασχολείται μαζί τους. Da-sein σημαίνει: κατακράτηση μέσα στο Μηδέν.

Ίσως η θεραπευτική σχέση συγκροτείται ως όντως θεραπευτική, στο βαθμό στον οποίο και ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος διανοίγονται και ανταποκρίνονται σε ό,τι τους διαφεύγει και τους υπερβαίνει. Πρόκειται για το μυστήριο μιας συνομιλίας που καθίσταται θεραπευτική στο βαθμό που αφήνει την ύπαρξη να μην ησυχάζει σε μια οικεία κατάσταση, αλλά να διανοίγεται στο ανοίκειο της ετερότητας –στο πεδίο του Μηδενός.

 

 

Σωκράτης Δεληβογιατζής Καθηγητής Φιλοσοφίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Διευθυντής Εργαστηρίου Φιλοσοφικής Έρευνας πάνω στο Φαντασιακό

 

Η φαντασίωση της εγγύτητας του άλλου

 

 

Χλόη Κολύρη Ψυχίατρος, Αναλύτρια

 

Ανταποδόσεις ανάμεσα στην ηθική της ετερότητας και την κυριαρχία της κοινωνίας.

Η επιτελεστκότητα του φύλου και της ταυτότητας απέναντι σε δράσεις επαναπρσδιορισμού και γίγνεσθαι. Συζήτηση για τις χιαστί μεταβάσεις από τον Λεβινάς στον Ντελέζ και από τον Λακάν στην Τζούντιθ Μπάτλερ.

 

 

 Γιώργος Κοντογιώργης Καθηγητής, τ. Πρύτανης Παντείου

 

Αυτονομία και ετερότητα

Εξετάζονται οι έννοιες της αυτονομίας και της ετερότητας, της ταυτότητας και της ετερονομίας υπό το πρίσμα του διαλεκτικού διακυβεύματος της ελευθερίας. Μια μακροσκοπική οπτική που εισάγει ως θεμέλια βάση του ορίζειν τα φαινόμενα και τις σχέσεις το εξελικτικό γινόμενο της ελευθερίας.

 

 

Τέση Λαζαράτου Ψυχοθεραπεύτρια

 

Τρία κάδρα για το «δωμάτιο των Ξένων»

Έναντι της επελαύνουσας προσφυγικής – μεταναστευτικής κρίσης στην υποθηκευμένη μνημονιακή Ελλάδα, το θεραπευτικό ήθος επιβάλλει μια διερεύνηση των ορίων της ταυτότητας και των ερωτημάτων της ετερότητας, προκειμένου η τεχνική που διέπει την εκάστοτε θεραπευτική σχέση να παραμείνει ζώσα. Οι ανατροπές στα θεραπευτικά πρωτόκολλα θα αναδείξουν, εκείνη τη ειδοποιό διαφορά που διασώζει: όχι μόνο την σημασία του containing στα αιτήματα προσφύγων και μεταναστών αλλά πρωτίστως και την ίδια την υπόληψη ημών, των ειδικών της ψυχικής υγείας.
Από τον καταναγκασμό της ομοιομορφίας στην πολυμορφία της ετερότητας, από την καταγγελία του ψυχιατρικού ασύλου στην υπεράσπιση του άσυλου των μεταναστών – προσφύγων, ο λόγος για τους Ξένους μας. Ο ακτιβισμός, ο εθελοντισμός και ένα ευέλικτο θεραπευτικό πρωτόκολλο της καθημερινής κλινικής, τα τρία κάδρα στο δωμάτιο τους.
Και οι πάσχοντες Ξένοι μας, εξέχοντα δείγματα χαρακτικής τέχνης, με τον τρόπο μιας Λεβινασικής προμετωπίδας αναπαριστώσας, επί πλέον της ετερότητας, κι εκείνη τη βασική φιλοξενία που συνιστά τη ανθρωπινότητά μας.

 

 

Nora Lefa Αρχιτέκτων - Εικαστικός, MSc, MA, Υποψήφια Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Σαράγιεβο

Ema Alihodžić Jašarović Αρχιτέκτων, MSc, Βοηθός Καθηγητή, Πανεπιστήμιο Podgorica

 

Blind Love

Η παρουσίαση θα έχει θέμα τους τυφλούς, μιας και οι ίδιοι συχνά αυτοπροσδιορίζονται ως διαφορετικοί. Η έμφαση θα είναι στο πως ερωτεύονται –τι προσέχουν στον/στην άλλο/η, τι ερεθίσματα αντιλαμβάνονται ως γοητευτικά κλπ. Επίσης, θα παρουσιαστεί ένα σύντομο βίντεο μιας διαδραστικής εγκατάστασης η οποία παρέχει μια «οπτικοποίηση» (ή, καλύτερα, «ματαγραφής σε εικόνες») της εμπειρίας του χώρου που έχουν οι τυφλοί.

 

 

Μιχάλης Λέφας Ομοιοπαθητική Ίασις

 

Η ιδια-ετερότητα ως προϋπόθεση θεραπείας

Η προσέγγιση της ετερότητας αναγκαίος όρος για την κατανόηση του εαυτού μας και κατά συνέπεια για την αναγνώριση της διαφορετικότητας του άλλου.

Η κατηγοριοποίηση (ως αποτέλεσμα του παραμερισμού των ετεροτήτων) και η συνακόλουθη εξομοίωση, ευνοεί κατασταλτικές διαδικασίες. Η άρνηση της ιδιαίτερης εξατομικευμένης προσωπικότητας είναι δυσοίωνος όρος για οιαδήποτε απελευθερωτική διαδικασία.
Η ιδιαιτερότητα του άλλου αποτελεί ικανό όρο για την ανακίνηση της θεραπευτικής διαδικασίας ενός εκάστου. Ο νόμος των ομοίων θεωρεί την ιδια-ετερότητα (μέσα σε μία άτμητη ολότητα) ως αναπόσπαστο τμήμα της πορείας προς την ίαση.

 

 

 Παύλος Λέφας Καθηγητής Ιστορίας και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών

 

Τα έργα του «άλλου»: ανάμεσα στην εξαφάνιση και την οικειοποίηση

Αντικείμενο της παρουσίασης θα είναι η έκθεση ορισμένων σκέψεων σχετικών με τον τρόπο που αντιμετώπισαν στο παρελθόν, και αντιμετωπίζουν και σήμερα, οι νικητές-κατακτητές τα αρχιτεκτονήματα των ηττημένων-κατακτημένων: έχουμε, ως γνωστόν παραδείγματα τόσο της προσπάθειας εξαφάνισης των ιχνών της παρουσίας του «άλλου», όσο και της οικειοποίησης αλλά και της απλής χρησιμοποίησης του κληροδοτημένου κτηριακού πλούτου.

 

 

Αντώνης Λιοδάκης Ψυχίατρος, Ψυχοδραματιστής, Διευθυντής Κ.Ψ.Υ. Ρεθύμνου

 

Η Ταυτότητα ως εσωτερικός μετανάστης

Τα ζητήματα της ταυτότητας ταλανίζουν το γίγνεσθαι του υποκειμένου και δονούν την ύπαρξη ολοένα. Εκλεκτικές συγγένειες και λεπτές ισορροπίες εμφανίζονται στον ιστοχρόνο του ελληνικού βίου. Μαθητευτές της ψυχικής οδύνης που μετατοπίζει την ταυτότητα στα λιμάνια της ετερότητας, οδοιπορούμε σε κάθετους προβληματισμούς. Η περιπλάνηση και το άνοιγμα του κόσμου προτάσσει νέους κώδικες στο σήμερα και το αύριο της ύπαρξης. Τα ψυχο-κοινωνικά και συναισθηματικά ενδύματα που εμφανίζονται εκ καταβολής κόσμου στο ελληνικό τοπίο της δικιάς μας ανάγνωσης, αυτοπροσδιορίζουν το όνειρο για τον ξένο με τον ξένο μέσα μας. Θρυμματίζουν τις εκβολές των καταβολών και συντάσσουν το νέο περιεχόμενο του τόπου και τρόπου της ζωής μας. Ο μετανάστης ενδοβάλει την ταυτότητα και ανατρέπει την εσωτερική εξορία. Ερωτήματα, αναζητήσεις, περιθώρια…

 

 

Ιωάννης Μήτρου Εταίρος ερευνητής του Εργαστηρίου Φιλοσοφικής Έρευνας πανω στο Φαντασιακο(Ε.Φ.Ε.Φ) του Α.Π.Θ., Διευθυντής του Διεθνούς Εργαστηρίου Έρευνας Παραστατικών Τεχνων-AlmaKalma, Ψυχαναλυτής

 

Το σώμα στην τέχνη ως ο τόπος της Αλλοτητας

Η δομική σχέση του σώματος με το ασυνείδητο που το καθιστά μια τοπολογια του Άλλου, αναδύεται απο την εκδίπλωση της σωματικοτητας του performer στο καθεστώς μιας τέχνης σε ενεστώτα χρόνο.

 

 

Αθηνά Μιράσγεζη Διδάσκουσα στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

 

 Τα μάτια ως τόπος

Ενώ οι φωνές είναι, στις σχιζοφρένειες, πολύ περισσότερο συνηθισμένες από τις οπτικές ψευδαισθήσεις, εντούτοις το μοτίβο των ματιών είναι που κυριαρχεί, ακόμα και περισσότερο στις διακοσμητικές συνθέσεις της Art Brut - Outsider Art. Πλήθος ματιών με κοιτάζουν έντονα στα μάτια. (Είναι παρόντα έντονα, ακόμα κι αν δεν με κοιτάζουν ακόμα.) Όταν δεν με κοιτάζουν άνθρωποι, με κοιτάζουν ασώματα πρόσωπα, ακέφαλα μάτια. Όταν δεν με κοιτάζουν πρόσωπα, με κοιτάζουν οι κουρτίνες, τα φτερά, τα δέντρα, οι ρόδες, οι πόρτες.
Το οράν έχει παραχωρήσει τη θέση του στο ορασθαι. Είμαι από παντού κι ανά πάσα στιγμή ορατός, δεν είμαι τυφλός, αλλά αντί να βλέπω, βλέπομαι. Καλύτερα, ενώ βλέπω, βλέπομαι. Η πολυτελεστάτη των αισθήσεων, η όραση, συναντά εδώ το διπλό της: το βλέπομαι έγινε στο μεταξύ η έκτη μου αίσθηση. Η περιπλάνησή μας στους τόπους των ματιών βρίσκει την ολοκλήρωσή της στη σύγχρονη τέχνη.

 

 

Μάριος Μπέγζος Καθηγητής Συγκριτικής Φιλοσοφίας της Θρησκείας ΕΚΠΑ

 

Ετερότητα και πρόσωπο στην φιλοσοφία της θρησκείας

 Η έννοια του προσώπου πρωταγωνιστεί στην σύγχρονη φιλοσοφία της θρησκείας και μάλιστα στον χώρο της Ορθοδοξίας από την ρωσική (Μπερντιάεφ) μέχρι την νεοελληνική (Νησιώτης, Ζηζιούλας, Γιανναράς) παράδοση. Θεμέλιο του προσώπου είναι η ετερότητα, διαφορετικότητα, ποικιλότητα κ.λπ. Η ετερότητα συνιστά την ταυτότητα και όχι αντιστρόφως όπως συνηθίζεται στην καθημερινότητά μας. Ο άνθρωπος δεν γίνεται αυτό που είναι (οφείλει, πρέπει, μπορεί), αλλά ο άνθρωπος είναι αυτό που γίνεται, δηλαδή βιώνει την ετερότητά του, αυτοδιαμορφώνεται με βάση την διαφορετικότητά του και αναγνωρίζεται από αυτήν ακριβώς την ετερότητα. Η ενότητα του όλου δεν έγκειται στην ταυτότητα των μερών του, αλλά εδράζεται στην ετερότητά τους. Δεν είναι αριθμητικό άθροισμα, αλλά μάλλον αλγεβρική συνάρτηση! Οχι μηχανικό, ποσοτικό συνονθύλευμα, αλλά οργανικό, ποιοτικό μάγμα με την καστοριαδική σημασία του όρου.

 

 

Δέσποινα Παπαϊωάννου Ψυχολόγος, Εικαστική Ψυχοθεραπεύτρια

Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής & Ψυχικής Υγείας

 

 Από το σημείο στη ζωγραφιά. Ιχνηλατώντας μέσω της ζωγραφικής τον «άλλον», τον χρήστη υπηρεσιών ψυχικής υγείας.

Η ζωγραφική, η τέχνη, λειτουργεί σαν τον μίτο που ενώνει τον θεραπευτή με τον θεραπευόμενο, τον «άλλον», τον χρήστη των υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Στην Εικαστική Θεραπεία, ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος συνδέονται και επικοινωνούν και μέσω του έργου - της εικόνας.
Με την καλλιτεχνική δημιουργία, ο ψυχικά πάσχων ανακτά ένα βασικό μέσο αυτοέκφρασης και διαλόγου. Αποκτά πρόσβαση στη συμβολική αναπαράσταση της καθημερινότητας, δυνατότητα επεξεργασίας των συγκινήσεών του και πιθανότητα κατανόησης στο τι του έχει συμβεί.
Στην ομιλία μου, θα προσπαθήσω να προσεγγίσω τον «άλλον» μέσα από τα έργα του, είτε αυτό είναι ένα σημείο, είτε μια γραμμή, είτε μια ζωγραφιά.

 

 

 Δημήτρης Παπαχαραλάμπους Διδάκτωρ - Συνεργάτης του Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών

 

 Η ψυχική ασθένεια στον ελληνικό κινηματογράφο

Το επίμονο ενδιαφέρον του κινηματογράφου για θέματα που σχετίζονται με την ψυχική νόσο έχει ως αποτέλεσμα την καθοριστική συμβολή του στη διαμόρφωση συγκεκριμένων αντιλήψεων για τη φύση, την εκδήλωση και την αντιμετώπισή της, για τους ασθενείς και τους θεραπευτές τους. Η παρούσα εργασία εξετάζει την παρουσία της ψυχικής ασθένειας στον ελληνικό κινηματογράφο σε σχέση με τις εκάστοτε ιστορικές και κοινωνικές συγκυρίες, τα ιατρικά δεδομένα, τα κινηματογραφικά είδη και ρεύματα, αναζητώντας παράλληλα διαφοροποιήσεις ή συμπλεύσεις με τις κυρίαρχες τάσεις αναπαράστασής της στην διεθνή κινηματογραφική σκηνή.

 

 

Πέπη Ρηγοπούλου Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ

 

 Η Ιεροτελεστία της Άνοιξης και η τελετουργία της υστερίας: ερωτήματα και σκέψεις

Ένα καλλιτεχνικό σκάνδαλο ξεσπά στο Παρίσι όταν το 1913 παρουσιάζεται η Ιεροτελεστία της Άνοιξης του Στραβίνσκυ, με τα Ρωσικά Μπαλέτα του Ντιαγκίλεφ σε χορογραφία του Νιζίνσκυ και σκηνικά/κοστούμια του Ραίριχ: οι θεατές διακόπτουν με αποδοκιμασίες την παράσταση. Θεωρούν ότι αυτό που βλέπουν είναι βεβήλωση της παράδοσης του ευρωπαϊκού μπαλέτου, καθώς οι θεμελιώδεις positions έχουν καταργηθεί και υποκατασταθεί από ένα κώδικα που τον θεωρούν σπασμωσικό και βάναυσο. Πολλά γράφτηκαν τότε και έκτοτε για τους λόγους αυτής της συμπεριφοράς των θεατών. Και πολλές φορές επίσης η Ιεροτελεστία ανέβηκε αργότερα από άλλους καλλιτέχνες όπως ο Μπεζάρ και η Πίνα Μπάους. Στην Ελλάδα είδαμε την ανασύσταση της αρχικής παράστασης που έγινε το 1987 από την Ομάδα Geoffry Βallet. Τι είναι αυτό που τάραξε ή ταράζει ίσως ακόμα και σήμερα όταν ακούμε την μουσική ή πιο πολύ όταν βλέπουμε το μπαλέτο αυτό; Για μένα πρόκειται για μια σπασμωδικότητα στην κίνηση του σώματος που όμως στην πραγματικότητα είναι ένας άλλος ρυθμός. Πως μπορούμε να προσεγγίσουμε το σκάνδαλο και το αίνιγμα αυτού του άλλου ρυθμού και της άλλης κινησιολογίας; Πέρα από όποια -υπαρκτά- εθνολογικά και διαπολιτισμικά συμφραζόμενα της ανατροπής αυτής- υπάρχει και μια διάσταση των εκδηλώσεων ή συνθωμάτων που εμπεριέχονται στον κόσμο της υστερίας. Με εργαλείο ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις του κόσμου αυτού θα ξαναδιαβάσω "την Ιεροτελεστία της άνοιξης" τόσο από την πλευρά του μουσικού έργου όσο και - κυρίως- από την πλευρά ορχηστικών του ερμηνειών.

 

 

 Στέφανος Ροζάνης Καθηγητής Φιλοσοφίας - Συγγραφέας

 

Ο άλλος ως εγώ
Η διακινδύνευση τησ ακεραιότητας του άλλου αποτελεί την κύρια πηγή της μεταδοτικότητας των θραυσμάτων της καταγωγικής πολιτισμικής ταυτότητας του άλλου και κατ' αυτόν τον τρόπο εμφανίζονται σταθερά σημεία στην ψυχοσύνθεσή του τα οποία συγκροτούν τον "χάρτη" της διαφοράς του.

 

 

Παντελής Σαββίδης Δημοσιογράφος, Πρόεδρος Αποφοίτων Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

 

Ετερότητα
Η Ευρώπη δεν έχει διαμορφώσει μια ενιαία ταυτότητα. Κατά καιρούς το προσπάθησε όχι αυτοπροσδιοριζόμενη αλλά ετεροπροσδιοριζόμενη. Άλλοτε ως προς τη Ρωσία, άλλοτε ως προς την Ανατολή, άλλοτε ως προς το Βυζάντιο άλλοτε ως προς την ορθοδοξία.
Τα Βαλκάνια είναι μεν αδιαχώριστα από την Ευρώπη από γεωγραφική άποψη, έχουν, όμως, οριστεί από πολιτισμική άποψη ως ο «άλλος» μέσα της. Κατόρθωσαν να εσωτερικεύουν βολικά πολλές πολιτικές, ιδεολογικές και πολιτισμικές απογοητεύσεις.
Μήπως, αναζητώντας την ταυτότητά της, η Ευρώπη πρέπει να επαναπροσδιορίσει τη σχέση της με τον «άλλο» με αφορμή και το προσφυγικό; Ποιος είναι ο άλλος για την Ευρώπη και ποιος για τον Ευρωπαίο;

 

 

 Δέσποινα Σαμιώτη Ψυχολόγος, Mεταπτυχιακή φοιτήτρια και εκπαιδευόμενη εικαστική θεραπεύτρια στο Κ.Τ.Ψ. (Κέντρο Τέχνης και Ψυχοθεραπείας)

 

Οι απαρχές της Art Brut στον Αιώνα των Φωτών.

Το καλλιτεχνικό ρεύμα της Τέχνης του Περιθωρίου (Art Brut) διαμορφώθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Ωστόσο, οι απαρχές του μπορούν να ανιχνευθούν χρονικά πολύ νωρίτερα, στον Αιώνα των Φωτών. Στην παρουσίαση αυτή θα γίνει απόπειρα να καταδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο κρίσιμα σημεία της πνευματικής μεταστροφής και των πρακτικών εφαρμογών της Ευρώπης του 18ου, προλείαναν το έδαφος κατάλληλα, ώστε να μπορέσει η τέχνη να συναντηθεί με την τρέλα, βοηθώντας στην δημιουργία μιας πρώϊμης πρωταρχικής σχέσης που πρόκειται να εξελιχτεί σε βάθος τους επόμενους αιώνες και να συμβάλει στην εδραίωση της Art Βrut και της εικαστικής θεραπείας. Η ανάδειξη της «αρχαιολογίας» αυτής της σχέσης θα πραγματοποιηθεί εξετάζοντάς την μέσω δύο κεντρικών αξόνων: αφενός, μέσω της πορείας της επιστήμης και, αφετέρου, μέσω της πορείας της τέχνης της εποχής.

 

 

 Θωμάς Συμεωνίδης Δρ Φιλοσοφίας ΕΜΠ, Μεταδιδακτορικός ερευνητής ΑΣΚΤ Αθηνών

 

 Αισθητική αναπαράσταση και το ζήτημα της δικαιοσύνης του άλλου.

Αντικείμενο της εισήγησής μας είναι το ερώτημα της δικαιοσύνης του άλλου, όταν το άλλο καλείται να προσεγγιστεί αναπαραστατικά. Βασικός σκοπός της ανάλυσής μας είναι να επιχειρηθεί καταρχήν μία απόπειρα προσδιορισμού του άλλου μέσα από ρεύματα που τοποθετούνται στο πλαίσιο της φιλοσοφίας της ετερότητας, πριν τεθεί το ερώτημα της αισθητικής δικαιοσύνης, δηλαδή εάν και κατά πόσο είναι εφικτή η αναπαραστατική απόδοση του άλλου ή όχι, και τι συνιστά δικαιοσύνη στην προκειμένη περίπτωση.

 

 

 Έλενα Τονικίδη Ψυχολόγος, Εικαστικός/Art-therapist, Διευθύντρια Ψ-Τ (Ψυχολογία-Τέχνη)

 

 Tο "εσώτερο" έξω 

η art-therapy συνομιλεί με την ArtBrut
Υπήρχε πάντα η διάθεση του ανθρώπου να ερευνήσει , να περιγράψει, να ζωγραφίσει το χώρο , όπου ο ίδιος φτάνει στο σημείο να λειτουργεί έξω από τους κανόνες που έχει θέσει και έξω από τα όρια και όρους που τοποθέτησε . Πάντα τον μάγευε και τον φόβιζε συγχρόνως , αυτό το μαγικό , παράξενο στοιχείο της τρέλας. Η ιστορία της τέχνης είναι γεμάτη με ονόματα σημαντικών καλλιτεχνών ,από τα αρχαία χρόνια και μέχρι σήμερα , που προσπάθησαν να την περιγράψουν και να την ζωγραφίσουν.
Το αλλόκοτο και "μαγικό" της ψύχωσης συχνά έγινε θέμα στη ζωγραφική μεγάλων καλλιτεχνών. Η προσπάθεια είχε σαν στόχο το να αποτυπώσει αυτό το στοιχείο, που ιδιαίτερα στον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, σχετίζονταν με αυτό το «δαιμονικό» που έκανε τον άνθρωπο να συμπεριφέρεται ιδιόμορφα. Καθώς η κατανόηση της συμπεριφοράς αυτής δε μπορούσε να γίνει μέσα από ένα επιστημονικό πρίσμα, η λεγόμενη ιερά νόσος, αποδίδονταν σε ενέργεια μαγικών, άυλων δυνάμεων.
Το ενδιαφέρον της ψυχιατρικής , της ψυχολογίας και της τέχνης στράφηκε στον άνθρωπο – δημιουργό, που βρίσκεται κάτω από την επήρεια μιας αποκλίνουσας ψυχικής διεργασίας. Οι προσπάθειες διαφόρων πρωτοπόρων στους χώρους της ψυχιατρικής και της τέχνης οδήγησαν στο να ανακαλυφτεί ή να αποκαλυφτεί η τέχνη αυτή και να κατακτήσει τη θέση της στο σύνολο της τέχνης, συμπληρώνοντας την με το ιδιαίτερο αυτό κομμάτι της έκφρασης της ανθρώπινης ψυχής. Στον έτερο τόπο βρίσκουμε μια εσωτερική ετεροτοπία, αυτή που δημιουργείται μέσα στον ψυχισμό και που δημιουργεί δικούς της κανόνες ,επιβάλλει μια νέα πραγματικότητα και δημιουργεί μηχανισμούς για την εδραίωση της. Αυτή η νέα πραγματικότητα είναι αυτή που εμπεριέχεται σ' αυτό που καλείται ψύχωση ή τρέλα, και η απεικόνισή της φαίνεται να έχει τη δική της ζωγραφική γλώσσα. Η τέχνη αυτή δημιουργείται σαν απόρροια μιας εσωτερικής διεργασίας που οδηγεί στην αποδιοργάνωση και κατόπιν στην προσπάθεια για την εκ νέου οργάνωση της ψυχής. Η όλη αυτή διαδικασία λειτουργεί και θεραπευτικά μπροστά στο φόβο της ετεροτοπίας της «απόκλισης», που γίνεται πλέον κινητήρια δημιουργική δύναμη, καθώς μετουσιώνεται μέσα από την τέχνη.

 

 

Άννα Φιλίνη Αρχιτέκτων, Ζωγράφος

 

 Ανθρώπινες διαφορετικότητες στην τέχνη

Στην κοινωνική μας πραγματικότητα συχνά απομονώνονται οι διαφορετικές ανθρώπινες ανάγκες, συχνά κρύβονται και οι διαφορετικές πλευρές των ξεχωριστών ανθρώπων. Αυτό οδηγεί στη μοναξιά, στην έλλειψη κατανόησης ή στη δυστυχία. Η τέχνη είναι ένα πεδίο όπου μπορούν να εκφράζονται και να αναγνωρίζονται οι ανθρώπινες αντιφάσεις. Εξετάζω την τέχνη τριών σπουδαίων καλλιτεχνών και προσεγγίζω τις αντιφάσεις τους. Η Αρτεμισία Τζεντιλέσκι στην εποχή του Μπαρόκ εκφράζει τη βία αλλά και τη φωτεινή γλυκύτητα της δημιουργίας. Η Άννα Κινδύνη μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, τον Πόλεμο και τον Εμφύλιο δείχνει μέσα στον Μοντερνισμό το θάνατο αλλά και τη μαγεία στα μάτια των παιδιών της ανέχειας. Η Λουίζ Μπουρζουά στη Σύγχρονη Τέχνη δείχνει την πλευρά του πατέρα και της μητέρας, του ανδρικού και του θηλυκού, αλλά και παράλληλα δείχνει τις διαφορετικές όψεις της σπείρας στη γεωμετρία, την έξω πλευρά που συρρικνώνεται από άμυνα και τον πόλο που ανοίγεται προς την ελευθερία.

 

 

Αγγελική Φωτεινού Δραματοθεραπεύτρια, Εργοθεραπεύτρια, Κοινωνική Λειτουργός

Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής & Ψυχικής Υγείας

 

 Η συμβολή του θεάτρου ως μέσον διαμεσολάβησης για την παροχή "ενός θεραπευτικού χώρου" προσέγγισης και μετουσίωσης της ετερότητας σε καθρέπτη της ταυτότητας.

Από καταβολής κόσμου, το θέατρο αξιοποιήθηκε ως μέσο για τη δημιουργία "ενός θεραπευτικού χώρου υποδοχής και επεξεργασίας, των μεταβατικών φαινομένων και αντικειμένων" παρέχοντας μέσα και τεχνικές για μια ασφαλή επικοινωνία και συνδιαλλαγή με το επέκεινα, το έτερο, το ιερό, το απόκρυφο, το μαγικό, το αποτρεπτικό και δυσανάλογο της καθημερινής πραγματικότητας, μέρος της ύπαρξης. Σε κάθε περίπτωση η επαφή με το έτερο και ιερό σαν στόχο είχε: τη διαφύλαξη έναντι των κινδύνων, την ίαση, τη ψυχ-αγωγία, αλλά και τη διατήρηση, της ταυτότητας και ευημερίας ατόμων, ομάδων και κοινοτήτων. Στόχος της εργασία μας είναι να φωτίσουμε τα σημεία, που συνέβαλλαν στο διάλογο και επικοινωνία, μέσω του θεάτρου ως δυνάμει θεραπευτικού μέσου στη δραματοθεραπεία, σε λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Τα αποτελέσματα συνέβαλλαν στην ανάδυση, καλλιέργεια και αξιοποίηση των υγειών θεραπευτικών δυνάμεων, στη διεύρυνση του ψυχισμού, στην ενδυνάμωση της προσωπικής ταυτότητας, επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης.

 

 

Νικήτας Χιωτίνης Καθηγητής ΤΕΙ Αθήνας, Δρ Αρχιτέκτων / Msc Φιλοσοφίας Πολιτισμού

 

Η πλάνης Τέχνη και η Art Brut

Το νόημα που δίνουμε σήμερα στην «Τέχνη» είναι αυτό που σταδιακώς διαμορφώθηκε από εποχής Αναγεννήσεως και ολοκληρώθηκε τον 18ο αιώνα με την διάσταση στα λεξικά των όρων «τέχνη» και «τεχνική». Άρα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο να δούμε το προ Αναγεννήσεως νόημά της, που δεν ήταν άλλο παρά το αποτύπωμα της πλανώμενης Σκέψης, προς αναζήτηση της Αλήθειας και της κατ’ αυτήν την Αλήθεια αναζήτηση του νοήματος του Κόσμου και της Ζωής. Αλλά και η έστω αποσχισθείσα από τις υπόλοιπες δραστηριότητες του ανθρώπου «Τέχνη» της νεωτερικής περιόδου, πάλι την πλανώμενη Σκέψη προς αναζήτηση υπαρξιακού νοήματος του ανθρώπου αποτύπωνε. Ο ΧΧος αιώνας εξέφρασε με ιδιαίτερη θα λέγαμε ένταση την ολοκλήρωση της νεωτερικότητας με έντονες τις αποτυπώσεις της στην «Τέχνη», με μορφές είτε απολύτως εντασσόμενες σε αυτήν είτε διακηρύττοντας την υπέρβασή της. Μέσα σε αυτήν την αναζήτηση οφείλουμε να εντάξουμε και να αναζητήσουμε το νόημα της Art Brut.

 

 

ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ "ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΕΙΟ"

Πρόγραμμα του Τμήματος Ελλήνων Αμερικής
Ενδονοσοκομειακή Ομάδα Ψυχοθεραπείας και Ψυχοεκπαίδευσης σύμφωνα με την μέθοδο Γιάλομ

 

Βασίλειος Κυριαζάκης Ειδικευόμενος Ψυχίατρος, Γνωσιακός-Αναλυτικός Ψυχοθεραπευτής (CAT), Μέλος του Παγκόσμιου Ιστού Διαλογικού Εαυτού (DSN)

 

Στην παρουσίαση αυτή θα γίνει μια προσπάθεια να αναδειχθούν στοιχεία όπως: Τί είναι η ομαδική ενδονοσοκομιακή ψυχοθεραπεία - ψυχοεκπαίδευση, που στοχεύει και ποίο το πλαίσιο το οποίο αναπτύσσεται. Τι χρειάζεται να κατέχει ο θεραπευτής σε ένα τμήμα οξέων περιστατικών αλλά και στην κοινότητα. Πώς ξεκινήσαμε εμείς, καθώς και κάποιες από τις εμπειρίες που αποκομίσαμε σ' αυτό το όμορφο ταξίδι με τους ασθενείς μας.

 

 

Θάλεια Πρωτοψάλτη Φοιτήτρια της Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας

 

Αναφορά της ήδη προϋπάρχουσας ενδονοσοκομειακής ομάδας, ψυχοεκπαίδευσης-ψυχοθεραπείας οξέων περιστατικών, βάση της θεωρίας του Γιάλομ, όπου πάνω σε αυτή τη βάση δομήθηκε και η ομάδα της ζωγραφικής.

Σύντομη αναφορά στη σημασία και στις ιδιότητες της ζωγραφικής. Ανάλυση της κεντρικής ιδέας και των στόχων της ζωγραφικής για την ομάδα αυτή. Ανάλυση του τρόπου αξιολόγησης των έργων. Αξιολόγηση της προσωπικής ερμηνείας που δίνει ο καθένας στο έργο του ή την εικόνα του σώματος τους.
Ανάλυση της διαδικασίας της ζωγραφικής στην ομάδα όπου μοιράζεται σε 3 φάσεις: 1.πρόταση θέματος και προφορική συζήτηση, 2.ζωγραφική δράση, 3.ανάλυση και συζήτηση του αποτελέσματος με την ομάδα.
Αναφορά στα κριτήρια επιλογής θέματος, που έχουν να κάνουν με ζητήματα που απασχολούν την ομάδα σε γενικότερη βάση. Ζητήματα όπως η καθημερινότητα, οι διαπροσωπικές σχέσεις και ο εαυτός είναι από τα πιο δημοφιλή και στη ζωγραφική ομάδα.

 

 

 

Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.

Στέλιος Μοίρας Κοινωνικός Λειτουργός στο Ε.Κ.Η. της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.
Νίκος Παυλίτινας Ηθοποιός/Σκηνοθέτης/Υπεύθυνος Εναλλακτικών Δράσεων του Ε.Κ.Η. της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.

 

Τέχνη και Ανάκαμψη

Το παράδειγμα και η εμπειρία από το Εναλλακτικό Κέντρο Ημέρας της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.
«Εσύ πράξε, δοκίμασε πράγματα και εγώ θα είμαι στο πλευρό σου, μαζί σου συνοδοιπόρος»
Στην παρούσα εισήγηση θα προσπαθήσουμε να μιλήσουμε, μέσα από το παράδειγμα των ομάδων τέχνης του Εναλλακτικού Κέντρου Ημέρας της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε., για την ίδια την διαδικασία της τέχνης ως Ανάκαμψη, μέσα από την θεωρία του Recovery που εφαρμόζεται. Την τέχνη ως κοινό τόπο και χώρο που αναπτύσσονται εναλλακτικές ευκαιρίες έκφρασης της σκέψης, της κίνησης, του συναισθήματος, μέσω του θεάτρου και όχι της δραματοθεραπείας, της μουσικής και όχι της μουσικοθεραπείας,της χρήσης του Παραμυθιού ως συγγραφική αφήγηση και δημιουργική γραφή, με την έμφαση όχι στη συμπτωματολογία αλλά στην ίδια την ενεργό συμμετοχή του λήπτη, τις δημιουργικές πλευρές που έχει και φέρει πέραν του οποιοδήποτε κλινικού ορισμού που του αποδίδεται. Θα μιλήσουμε για την τέχνη ως διαμεσολαβητή, ως συν-δημιουργική πράξη μεταξύ ληπτών και ειδικών, της συνοδοιπορίας που πράττουν και οι δύο με στόχο την ανάπτυξη και την ενίσχυση μιας νέας ταυτότητας, πέραν του στίγματος. Ως έναν κοινωνικό διάλογο που πρέπει να ανοίγεται και να επενδύεται καθημερινά από όλους.

 

 

 

 

ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΔΡΩΜΕΝΟ

 

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ & ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

 

"Λαβύρινθος: η μύηση στα ιερά μυστήρια της ζωής και του θανάτου"

 

Σάββατο 14 Μαΐου, 12:40

Στα πλαίσια του Συνεδρίου

 Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

Ηρακλειδών 66

   σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

 

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ-ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ

Αγγελική Φωτεινού Δραματοθεραπεύτρια-Εργοθεραπεύτρια και Καλλιτεχνική Ομάδα Εργαζομένων και Μελών των Μονάδων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης Δομής Αττικής Ε.Κ.Ψ.ΨΥ.

 

 

 

 

ΜΟΥΣΙΚΟ ΔΡΩΜΕΝΟ

 

Φένια Παπαδόδημα

Tραγουδώντας την Οδύσσεια

 Σάββατο 14 Μαΐου, 21:00

 Δευτέρα 16 Μαΐου, 21:00

 Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

  Ηρακλειδών 66

  σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

Η Φένια Παπαδόδημα εμπνέεται από διαφορετικά αποσπάσματα της Οδύσσειας τα οποία αναπτύσσει μουσικά και αυτοσχεδιαστικά μέσα σ’ ένα πλαίσιο σύγχρονης jazz αρμονίας σε συνεργασία με δύο από τους σημαντικότερους μουσικούς της ελληνικής jazz σκηνής, τον Γιώργο Παλαμιώτη στο ηλεκτρικό μπάσο και τα ηχητικά τοπία και τον Νίκο Σιδηροκαστρίτη στα τύμπανα.

Μέσα σ’ αυτό το πρωτότυπο μουσικό πλαίσιο, η φωνή αφηγείται, τραγουδά και αυτοσχεδιάζει σε μία modal jazz κατεύθυνση, μεταφέροντας μερικά από τα σημαντικότερα επεισόδια του ταξιδιού του Οδυσσέα με τελικό σταθμό την Ιθάκη.
Το τρίο επηρεάζεται μουσικά από την post bebop jazz του Coltrane, Wayne Shorter, Alice Coltrane, τους γάλλους ιμπρεσσιονιστές Debussy και Ravel που ενέπνευσαν σημαντικούς jazz συνθέτες, αλλά και τους νεότερους Chick Corea, Bobby Mc Ferrin, Richard Bona, Trilok Gurtu.

 

Στις αποσπασματικές αφηγήσεις της Οδύσσειας ενσωματώνονται προσωπικές συνθέσεις με αυθεντικούς στίχους στα αγγλικά οι οποίες βασίζονται θεματικά στην Οδύσσεια (Once white and Gold, Dream, Raindrop, Trees, Redemption) καθώς και αποσπάσματα από το ποίημα του J. Coltrane, A Love Supreme.

 

Η επιλογή αποσπασμάτων της Οδύσσειας και η μίξη τους με jazz αυτοσχεδιαστικές μελωδίες μέσα σ’ ένα modal και post bebop αρμονικό καμβά, η σύνδεση τους με το Love Supreme του Coltrane, όλες αυτές οι επιλογές, δεν είναι αυθαίρετες. Ακολουθούν τα χνάρια σημαντικών jazz ευρωπαίων συνθετών όπως ο Henri Texier, που εδώ χρόνια εμπνέεται από θεματικές που σχετίζονται με του Ινδιάνους της Αμερικής, μεταφέροντας το άρωμα αυτής της έμπνευσης στη μουσική του δημιουργία, οραματιζόμενος μία αυθεντική jazz που αντικατοπτρίζει το μυθικό στοιχείο, καταρρίπτοντας κάθε φυλετικό και πολιτισμικό όριο.
Το πέρασμα από τη μία γλώσσα στην άλλη μεταφέρει την Οδύσσεια σ’ ένα άλλο επίπεδο απεύθυνσης, δίνοντας φτερά στο ίδιο το κείμενο αλλά και στη μουσική.
Οι εναλλαγές έντασης και αποφόρτισης του μουσικού τοπίου, κάνουν αισθητή την παρουσία της θάλασσας, του στοιχείου του νερού, το οποίο περιβάλλει με τρόπους απρόσμενους όλη την ιστορία του Οδυσσέα.

 

Φένια Παπαδόδημα Συνθέσεις-στίχοι-τραγούδι-αφήγηση

Γιώργος Παλαμιώτης Ηλεκτρικό μπάσο

Νίκος Σιδηροκαστρίτης Τύμπανα

 

 

 

 

ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

 

 ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ & ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

 

Εγκαίνια: Κυριακή 15 Μαΐου, 10:00-15:00

Διάρκεια: 15-18 Μαΐου
Ώρες λειτουργίας: 10:00-18:00

Δευτέρα 16 Μαΐου 11:00-13:00: Εργαστήριο ζωγραφικής

  

"Πολιτιστικό Καφενείο Διαδρομές"

Κοι.Σ.Π.Ε. 10του ΤΟ.Ψ.Υ.
Φραγκούδη 15-17β, Καλλιθέα (Πάντειο Πανεπιστήμιο)

 

ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Δέσποινα Παπαϊωάννου Ψυχολόγος, Εικαστική Ψυχοθεραπεύτρια

Αγγελική Φωτεινού Δραματοθεραπεύτρια-Εργοθεραπεύτρια

 

Συμμετέχουν οι φορείς 

Ε.Κ.Ψ.Ψ.Ψ.Υ.-Δομές: Αττικής/Φωκίδας/Λαμίας/Θράκης, Ι.Ψ.Υ.Π.Ε. Πρόγραμμα Κοινωνικοποίησης, Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε Οικοτροφείο «Αθηνά», Κ.Σ.Δ.Ε.Ο. «ΕΔΡΑ», Σ.Ο.Ψ.Υ. Κορυδαλλού, Σ.Ο.Ψ.Υ. – Αττικής, Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε Εξειδικευμένο Κέντρο Ημέρας «Κέντρο Κοινωνικού Διαλόγου»

 

 

 

 

ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΔΡΩΜΕΝΟ

 ΚΙΝΗΣΗ ΑΔΕΡΦΩΝ ΑΤΟΜΩΝ 

ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
(ΚΙΝ.Α.Ψ.Υ.)

 Κυριακή 15 Μαΐου, 19:00

Κέντρο Κοινωνικού Διαλόγου
Ηπείρου 41, σταθμός Βικτώρια/Σταθμός Λαρίσης
τηλ: 2108818946

 

Ο Σύλλογος ΚΙΝ.Α.Ψ.Υ. (Κίνηση Αδερφών Ατόμων με προβλήματα Ψυχικής Υγείας) ιδρύθηκε το 2008 και είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο Φορέων Ιδιωτικού Τομέα Μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα που παρέχουν υπηρεσίες Κοινωνικής Φροντίδας. Μέρος των δράσεων της ΚΙΝΑΨΥ είναι η διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων με τη συμμετοχή επαγγελματιών της Ψυχικής Υγείας. Ψυχίατροι, Ψυχολόγοι, Κοινωνικοί Λειτουργοί, Εργοθεραπευτές και Δικηγόροι, δίνουν απαντήσεις σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων ιατρικής, νομικής, εκπαιδευτικής και εργασιακής φύσης που ενδιαφέρουν το κοινό και τα άτομα που έχουν συγγενείς με ψυχική πάθηση. (www.kinapsi.gr)

Μαρία Κοκκινάκη Ηθοποιός Animateur

 

"Το παιχνίδι συναντά την ετερότητα"

Απελευθερώνομαι από κάθε μορφή ρατσισμού, στίγματος, διακρίσεων, προκατάληψης.
Χαίρομαι την διαφορετικότητά μου, "ταξιδεύω", επικοινωνώ και συνδέομαι με τους άλλους μέσα από μια κοινή γλώσσα, την γλώσσα του παιχνιδιού!
Θα παίξουμε, θα γελάσουμε, θα εκφραστούμε ελεύθερα χωρίς περιορισμούς, μέσα από θεατρικό παιχνίδι, χορό και μουσική!

 

 Συμμετοχές: έως 10/5 στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., τηλ: 6979772030

 

 

 

 

WORKSHOPS

 ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ-ΤΕΧΝΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

 

Δευτέρα 16 Μαΐου, 11:00-13:00 και 13:00-15:00

 

  Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

 

Ηρακλειδών 66, σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

 

 "Ανιχνεύοντας την  εικαστική γλώσσα στο κέλυφος της διαφορετικότητας "

Το κέλυφος- κουτί –εαυτός ,είναι ένα από τα παλαιότερα και πιο συχνά εργαλεία στην θεραπεία τέχνης , περιλαμβάνει τη χρησιμοποίηση του πλαισίου ως ένα είδος αυτο-πορτρέτου. Η χρησιμότητα του οφείλεται στην  εγγενή ικανότητά του να προστατεύει και να διατηρεί το περιεχόμενο, να δημιουργήσει  έναν ασφαλή χώρο μέσα στο περίβλημα  και το άτομο-δημιουργός να διερευνήσει και να αντιμετωπίσει τα συναισθήματα ή / και τους φόβους, καθώς θα  ενταχθούν σε  αντίθετα τμήματα  (Farrell -Kirk, 2001, Kaufman, 1996). Επιπλέον, το γεγονός ότι τα  κουτιά έχουν εγγενή συμβολική αξία σε όλη την ιστορία (κασετίνες, μπαούλα θησαυρού κ.λ.π.) θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα του πλαισίου ως θεραπευτικό εργαλείο .Το κουτί  είναι ένα δοχείο, ένα μέσο έκφρασης συναισθημάτων  και ψυχοσυγκρούσεων. Όπως τόσο εύγλωττα δήλωσε ο Levine (1992)  «το καθήκον της εικαστικής θεραπείας δεν είναι να εξαλειφθεί η δυστυχία η΄ το τραύμα, αλλά για να δώσουμε φωνή σε αυτό, να βρούμε μια μορφή με την οποία μπορεί να εκφραστεί. Η ίδια αυτή έκφραση είναι ο μετασχηματισμός συνεπώς και η επίλυση του».

 

 Leader: Νιόβη Σταυροπούλου, Ιnstructor:  Δάφνη Καλαφάτη

 

 

 "Η αναγκαιότητα του "άλλου"" (φοιτητές Καλών Τεχνών)

Το σώμα, είναι η αφετηρία για όλες τις θεραπείες μέσω της τέχνης . Η εικόνα/χάρτης του σώματος Anzie (1997), τοποθετείται στην σφαίρα της φαντασίωσης και της δευτερογενούς επεξεργασίας. Από τη μήτρα ήδη η κίνηση/χαρτογράφηση ξεκινάει και είναι ο πρώτος τρόπος αντίληψης. η πρώτη μορφή ‘σκέψης’  που για το νεογνό είναι οι σπλαχνικές και σωματικές αντιδράσεις όπου, εάν καθρεπτιστούν σωστά από το περιβάλλον και αποκτήσουν νόημα τότε οικοδομείται αυτό που ονομάζει ο Winnicott D. (1960) ‘Αληθινός Εαυτός’. Όπως λοιπόν οι πρώιμες σωματικές επαφές του βρέφους-υποκειμένου με την μητέρα-αντικείμενο, έτσι και το πρώτο βίωμα του έρωτα-κατοχής της μητέρας και του θανάτου – αποχωρισμού και απώλειας της, μοιάζει να επηρεάζει σημαντικά αυτή την εικόνα .Οι πρώιμες σωματικές επαφές βρέφους και μητέρας συνδέονται στενά με πρωτόγονες ψυχικές διεργασίες και μέσω του σώματος το παιδί και έπειτα ο ενήλικας βιώνει και εκφράζει τα αισθήματα του. Με αυτού του είδους τις εμπειρίες λοιπόν και ο δημιουργός εκφράζει τα ‘εσωτερικά αντικείμενα’ (Klein, M. 1934-40). Αυτός ο ‘ενδιάμεσος χώρος’ (Winnicott D. 1971), ένας χώρος συγχώνευσης και αποχωρισμού του βρέφους από την μητέρα, ένας χώρος όπου το βρέφος εξερευνά την αλληλεπίδραση του ανάμεσα στον εαυτό του και τον εξωτερικό κόσμο επηρεάζει σημαντικά την κατανόηση της πραγματικότητας και της υποκειμενικότητας. Το body-mapping ως  δημιουργός, προσφέρεται για ανάκληση και παρατήρηση. Οι πιο σημαντικές-κατά την άποψη του δημιουργού-στιγμές της συναισθηματικής του ζωής, της ψυχοσωματικής του εμπειρίας θ αποτυπωθούν και αν τις εξετάσουμε  από αυτή την οπτική γωνία, αποτελεί κατά κάποιο τρόπο αναβίωση της σωματικής εμπειρίας. Η συμβολική λοιπόν συγχώνευση βρίσκεται στο μέσο που χρησιμοποιεί, την εικαστική/σωματική δράση. "Η συνειδητοποίηση και επεξεργασία του βιώματος έρχεται έπειτα να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση των εσωτερικών σχέσεων". Milner M. (1950)

 

 Leader: Έλενα Τονικίδη, Instructor: Νιόβη Σταυροπούλου

 

 

 

 

 ΒΡΑΔΙΑ ΠΟΙΗΣΗΣ

Δευτέρα 16 Μαΐου, 20:00
Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"

Ηρακλειδών 66, σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

ΟΡΓΑΝΩΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Λιλή Ντίνα

 

Απαγγέλλουν οι ποιητές

Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ

Επαμεινώνδας Ασλανίδης

Γιώργος Βέλτσος

Εσμεράλδα Γκέκα

Γιώργος Δουατζής

Πάνος Κυπαρίσσης

Γιώργος Μαρκόπουλος

Ανθή Μαρωνίτη

Ίκαρος Μπαμπασάκης

Κωνσταντίνος Μπούρας

Μανόλης Πρατικάκης

Μαρία Τοπάλη

 

 

Η Ειρήνη Τοπούζη διαβάζει δύο ποιήματα του Κ. Τοπούζη.

Ο ηθοποιός και συγγραφέας Γιώργος Ερνέστο Μουρελάτος απαγγέλλει «καταραμένα» ποιήματα των Γ. Βιζυηνού, Κ. Γώγου, Ρ. Φιλύρα.

Η Λιλή Ντίνα διαβάζει ένα ποίημα νοσηλευομένου ατόμου από τη συλλογή ποιημάτων ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία του Φώτη Καγγελάρη.

 Ο Φώτης Καγγελάρης διαβάζει δύο ποιήματα από το βιβλίο "Το Βλέμμα και το Είναι στην Ψύχωση".

 

 

Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ

Ο καθρέφτης

 

Καθρέφτη μου, σ' εσένα μιλάω, εσένα έχω μπροστά μου, άλλο κανένα. Οι άνθρωποι, φίλοι, χάθηκαν. Χάθηκαν απ' τη ζωή ή χάθηκε το νόημα που έβρισκαν σε μένα; Με κοιτάς, σε κοιτώ, ένα πρόσωπο νεανικό προσπαθώ να θυμηθώ, ωραίο ποτέ, όμως πάντα εκφραστικό της στιγμής και μόνο. Σ' αγνοούσα τότε κι έτρεχα, λαχάνιαζε το σώμα που μου είχε απομείνει –ανάπηρο απ' την αρχή–, ήθελα να το εκμεταλλευτώ, να το χαρώ, ν' αφεθώ στον αέρα, στη θάλασσα, στον αμερόληπτο έρωτα. Τις φιλενάδες μου με τα τέλεια κορμιά που έλαμπαν στον ήλιο, δεν ζήλεψα ποτέ, δεν αισθάνθηκα ποτέ ότι οι άνθρωποι μου είχαν στερήσει κάτι που μου ανήκε. Και τώρα ήρθε της εξομολόγησης η ώρα. Μικρέ μου καθρέφτη, που τελευταία σ' έχω συνέχεια μπροστά μου για να σε συνηθίσω: Σε μισώ. Θα με συγχωρέσεις; Μίσος τι θα πει δεν ήξερα. Αλλά τώρα, να, βλέπω το πρόσωπό μου κι εξαγριώνομαι ενάντια στη φύση. Μέσα μου βαθιά, βέβαια, ξέρω ότι ο εχθρός μου δεν είσαι εσύ, αλλά ο χρόνος. Ο χρόνος όμως παραμένει πάντα ασύλληπτος αφού τα αμαρτήματά του όλο αναβάλλονται κι αυτός διαφεντεύει ακόμη τη ζωή μου. Καθρέφτη μου, θύμα είσαι κι εσύ του ανθρώπινου παραλογισμού. Σ' ευχαριστώ που μου παραστέκεσαι και μ' αφήνεις να σε μισώ.

 

 

 

Γιώργος Βέλτσος

CERN

 

Σκυμμένη στη σιωπή
κρατάει την αναπνοή της
ώσπου να σπάσει η έωλη σαπουνόφουσκα
στην άκρη του λεπτού αντίχειρα της Ίριδας
Βυθίζεται μετά στη λιθόσφαιρα
έως ότου αρχίσουν φαινόμενα
- όσα δεν φαντάζεται ακόμη

 

Κι όχι ότι δεν επείγεται

να συνδέσει το μέλλον
με την ιδιότυπη ελαφρότητα των πεθαμένων της
Όχι ότι δεν φρόντισε
στοργές και αγγίγματα
Άλλο, είχε κατά νου εκ γενετής
όταν νάνοι την έσπρωξαν μισόγυμνη στο μεγάλο επιταχυντή του Θεού
όπως μας βάζουν οι ειδικευόμενοι στον τομογράφο

 

Σ’ αυτό το μηχανικό κουβούκλιο 

- Επιτάφιος με κρίνα πλαστικά –
αρπάζεται η ζωή
και εξευτελίζεται

 

 

Εσμεράλδα Γκέκα

ΘΕΟΤΙΚΟ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟ ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ ΠΕΣΜΕΝΟ*

 

Πεντάμορφη: Πώς στο γυαλί τα μάτια μου κοιτώ 

και βλέπω εσένα;
Ρόδο μαραμένο στις κόρες μου ψυχορραγείς.
Στα χείλη μου πώς νιώθονται στυφές οι μπογιές
και τα ζουμιά σου;
Σάμπως στα μέσα μου ορέγεσαι ν' αναγεννηθείς.

 

Ποιο όνειρο μάτια μου σε παίρνει μακριά από μένα;

Στις κατακόμβες του κορμιού του σε κρύβει σαν παιδί
κι αν το πιστέψω θα κοιτώ την αλήθεια ανεστραμμένα.

 

Μες στον καθρέφτη σου θα μπω να' μαι κι εγώ νεκρή.

 

*(Ο τίτλος είναι στίχος του Δ. Σολωμού)

 

 

Γιώργος Δουατζής

Κόκκινο

 

Στάζαν οι λέξεις κάτι κόκκινο αίμα χρώμα
κάτι κόκκινο έσταζαν οι λέξεις και το ποίημα έδειχνε αιμόφυρτο

 

αλλά κι αν ήτανε κρασί κόκκινο κατακόκκινο
και μεθυσμένο το ποίημα πάλι αιμόφυρτο θα έδειχνε

 

σαν το πρώτο παιδικό ποδήλατο που σκουριασμένο στο υπόγειο ανακαλεί μνήμες δεκαετιών
κι ακόμα κοκκινίζει τα γόνατα από παλιές ματωμένες αταξίες

 

Η Ποίηση είναι
–μην ανησυχείς–
με τη σιωπή της γνώσης
κάνει τα όνειρα αληθινά
κι ας είναι αιμόφυρτα ή μεθυσμένα
και φεύγει
μόνο στην πλήρη αποδόμηση κυττάρων

 

 

Πάνος Κυπαρίσσης

ΤΑ ΡΟΥΧΑ

 

Τα ρούχα έχουν τη δική τους λογική 

Διατηρούν τις διαστάσεις
κρύβουν τα λάθη του κορμιού
ζεσταίνουν

 

Σέβονται νεκρούς

τιμούν τους σκοτωμένους
Τους τυλίγουν τρυφερά
γράφοντας πεισματικά
την τελευταία τους στιγμή

 

Τους φροντίζουν ώσπου παγώνουν

στο σχήμα του τρόμου
με χώματα στις πλάτες
και το κόκκινο που ανοίγει πάνω τους και πλάι

 

Αν κάποιο κουμπί

ή κομμάτι τους καμένο
το βρίσκουμε μακριά
δεν είναι παρά εξαίρεση
που τραυματίζει τον κανόνα
σε μια άκρη

 

 

Γιώργος Μαρκόπουλος

Μ ι λ ά ε ι έ ν α ς λ η σ τ ή ς

 

Κουράστηκα πια στα υψίπεδα

και θέλω χαμηλά να κατέβω,
το χέρι μιας γήινης να φιλήσω Μαρίας
που ισιώνει στον κήπο τον κισσό
και φτιάχνει, στη μάντρα δίπλα, τη μαρμελάδα.

 

Κουράστηκα, σας λέω, κουράστηκα,

η νύχτα όλο και πιο πολύ με πληγώνει
και ο πυρετός ακάθεκτος,
όπως ο εχθρός τα διαλυμένα φυλάκια, με καταλαμβάνει,

 

Πήρε απόγευμα κιόλας

και τα χωριά, τα πράσινα ολόδροσα χωράφια
πέρα μακριά στον κάμπο κοιτάζω.

 

Πήρε απόγευμα και πάει ήδη προς το βράδυ.

 

Ο θάνατος στους σκουριασμένους νερόμυλους πλέκεται,

τα πουλιά φεύγουν, χάνονται,
και τους τρελούς μέσα βαθιά στ’ αυτιά τους
σκυλιά τους κυνηγούν,
σκυλιά τους κυνηγούν και καμπάνες.

 

 

Ανθή Μαρωνίτη

ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ

 

Αθόρυβα έπεφτε το σούρουπο
Σκιές πλεγμένες με σύννεφα σιωπής
την έκρυβαν στο κάστρο
Την ώρα αυτή αλλάζουν χρώμα οι ογκόλιθοι
χαρίζοντας γαλήνη

 

Με θέληση αρσενική και γυναικείο δόλο

Κανένας φθόνος για τη θεόμορφη αδελφή
Κανένας φθόνος πιά για πλούτη κι εξουσία
Τώρα μόνο απ' τον πόθο δαμασμένη

 

Κάποιος θεός συνέτρεξε, η μοίρα

να γίνει πράξη· να ζήσει ως εδώ

να συντελέσει διπλό το φόνο
του άπιστου συζύγου και πατέρα

 

"Ναι, ήταν θέλημα θεών" στέναξε

γνωρίζοντας το βάρος των πραγμάτων

 

Φόνος- λύτρωση· και η τιμωρία;

Ίσως υπόθεση μιας άλλης εποχής

 

 

Ίκαρος Μπαμπασάκης
Ωδή στον Malcolm Lowry

The fall (bababadalgharaghtakamminarronnkonnbronntonnerronntuonnthunntrovarrhounawnskawntoohoohoordenenthurnuk!)
JJ, Finnegans Wake

Σου γράφω τώρα δα το ποίημα
και σ’ το δωρίζω,
Καραβασίλη Γιώργο,
το ποίημα εκείνο,
την Ωδή,
που πήρες να συνθέτεις.

 

Σε βλέπω καθώς ανάβω το τσιγάρο
και αρχίζω,
ψέματα: συνεχίζω,
από κει που τ’ άφησες εσύ,
σαν ο χάρος ο άχαρος
ο καμπούρης
ο κανάγιας
ο γκαντέμης
σου πήρε το μολύβι από το χέρι
σου πήρε το ποτήρι με το ουίσκι
σου πήρε την καρδούλα
που «Κάθε καλό!»
σ’ έκανε να λες
προτού απολαύσεις
την πρώτη
την ωραία τη γουλιά.

 

Γράφω λοιπόν
καθώς κι εσύ ομνύοντας
στους 47,6 βαθμούς του τζιν
μα και στους 37,2 του αιδοίου
που όχι μονάχα νύχτες πρόστυχες
μα και της Ποίησης την ποίηση ποτίζουν.

 

Οαχάκα!
Ναι, στην Οαχάκα είχανε βρει κάποτε
ο ένας τον άλλον.

 

Οαχάκα!
Ναι, στην Οαχάκα έλαμψαν αλησμόνητα
το χάδι και το χνούδι
ακούστηκε αλησμόνητα
του Έρωτος το τραγούδι
άνθισε αλησμόνητα
της Αγάπης το λουλούδι. 

 

 

Κωνσταντίνος Μπούρας

Η Μέδουσα ως γοργόνειον

 

Ηρύγνιον ή γοργόνειον

Στο στήθος φέρεις
Αθηνά Χαλκίοικος
Στον φτερωτό πλανήτη σου
Που λάμπει σαν Αποσπερίτης
Κι οι ειδικοί τον συγχέουν
Με τον πλανήτη Αφροδίτη.
Από το κομμένο κεφάλι της Μέδουσας
Ξεπήδησε ο Πήγασος
Με τη βοήθεια του οποίου
Ο Βελλεροφόντης
Σκότωσε ένα άλλο τέρας
(με πολλά κεφάλια κατσίκας,
ένα κεφάλι λιονταριού
Και για ουρά ένα φίδι)
Την τρομερή Χίμαιρα
Που ξερνούσε φωτιές
Και μόνον από υψηλά
Ο ήρωας ισόθεος
Μπορούσε να τοξεύσει.
Τι καταπληκτική εποχή
Τότε που περιπατούσαν στη γη
Οι θεοί με τα τέκνα τους
Νόμιμα, θετά και νόθα
Αδιακρίτως.
Όταν η ρώμη
Του μυαλού και του κορμιού
Έδιωχνε μακριά
Τα φάσματα της ψυχής
Κι οι σκιές της Νύχτας
Δεν άντεχαν κάτω από τον Ήλιο
Τον φλογοβόλο…
Η Μέδουσα με το βλέμμα που πετρώνει
Λειτουργεί ακόμα και νεκρή
Μάσκα,
Λες και δεν βρίσκουν ανάπαυση
Τα τέρατα
Ούτε και μετά τον θάνατό τους.
Η Μέδουσα μέσα σε τρίγωνο:
Το αρχέτυπο του Παντεπόπτη Οφθαλμού,
Ιπτάμενος οίκος εκ χαλκού
Για τη θεά της Σοφίας
Που ξεπήδησε πάνοπλος
Από την κεφαλή του Δία
Με το γοργόνειον-ηρύγνιον
Στο στήθος
Καθιστώντας την πανοπλία
Αδιαπέραστη
Του Μεγάλου Αλεξάνδρου
(υιού Φιλίππου, εγγονού Αρχελάου)
Που εξεστράτευσε στην Βακτριανή
Συνοδευόμενος από τριάντα χιλιάδες
Πολεμιστές – άγνωστος εξ αυτών
Ο αριθμός των αλχημιστών...

 

 

 Μανόλης Πρατικάκης

 Η φωτιά που με καίει

 

 Η φωτιά που με καίει για να περνώ από τον εαυτό μου

στα θαύματα. Για να είναι το ανέγγιχτο

η προέκταση των χεριών μου· το αθέατο η πείνα

για τους άλλους οφθαλμούς: η παραληρηματική μας όραση.

Ας έρθει λοιπόν να κατακάψει εκείνο που πονούσα

σαρκωμένο στο χθες και καθόλου στο αύριο.

 

Όταν το ξύλο παλιώνει ονειρεύεται

τη λάμψη του

 

Α το κομμένο χέρι μου είναι μάτι, η θλίψη μου είναι

μουσική· το κάθε τι που λείπει είναι όνειρο

με πονεί και το ζωγραφίζω Είναι τάφος και μήτρα.

Το κάθε τι καρφί κι η κάθε λέξη που γράφω

γίνεται φύλλο στον ουρανό.

Μιλώ με τις πέτρες, χορταίνω μια βαθύτερη πείνα

με λέξεις καρπούς.

Κατεβαίνω από λόγγους-γυμνός πλησιάζω τον κόσμο

απ' τη μεριά της τρέλας του· από καιούμενα όνειρα

πλησιάζω τη νύχτα απ' το πλευρό του φόβους σας.

 

Παραμιλώ μεσημέρι στον ύπνο

Παραμιλώ μεσημέρι στον θάνατο.

 

Η θλίψη μου είναι μουσική. Τα γαβγίσματά μου

α! τα γαβγίσματά μου είναι πράσινα και μικρά.

 

Είναι γεμάτα πουλιά και οράματα.

 

 

 Μαρία Τοπάλη

ΓΥΡΩ ΓΥΡΩ ΟΛΟΙ

 

Στον κ. I. Wallerstein

 

Ο άνθρωπος είναι Αυτός και ο Άλλος. Είναι ο Παναγιώτης,
ο Πάνος, ο Τάκης και ο Γιώτης.

 

Ο Παναγιώτης φιλοσοφίζεται αλχημίζεται διαφωτίζεται μοντερνίζεται
μεταμοντερνίζεται.

 

Ο Τάκης εργάζεται προοδεύει χτίζει δεν ταξιδεύει αληθινά αναπαράγεται προσεχτικά.

 

Ο Πάνος, ο συμμαθητής του, παρακολουθεί και συγκινείται ενημερώνεται λιγάκι ταράζεται τραγουδά αναρωτιέται ανάβει φως σβήνει φως ανησυχεί κάτι νομίζει πως δημιουργεί.

 

Όμως ο Γιώτης; Προσέξτε τον, τον Γιώτη. Είναι στρατιώτης αγρότης εργάτης σάτυρος χριστιανός κομμουνιστής ναζί γνωρίζει τον Μεγαλέξανδρο την Παναγία τον Οδυσσέα τον Άινστάιν τον Φρανκενστάιν τον Σαρλό τον Μάικλ Τζάκσον τον ΜάοΤσετούγκ γνωρίζει το ξημερώνει το βραδιάζει τα νιάτα τα λεφτά την αναπαραγωγή τα γηρατιά την ιδιοκτησία την εξουσία τη μάχη.

 

 

 

 

ΟΜΑΔΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
WORKSHOP

Εγκαίνια: Τρίτη 17 Μαΐου, 19:30
Διάρκεια: 17-23 Μαΐου

Ώρες λειτουργίας: 12:00-20:00

"Ηώς Χώρος Τέχνης"
Χέυδεν 38α, Βικτώρια

 

 

ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
Στέφανος Πάσχος Φωτογράφος, Καθηγητής Φωτογραφίας

 

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ

Αχιλλέας Αγγελόπουλος, Μαρία Γουδή, Ιωάννα Γρηγοριάδου, Ερωτόκριτος Καλούδης, Κωνσταντίνος Καρανίκας, Αθηνά Καστρίτη, Ηλίας Κουνενής, Ηλίας Λόης, Μιχαήλ Ματσούκας, Κασσάνδρα Ηλιάνα Μπαζοπούλου, Δημοσθένης Μπίτρας, Κωνσταντίνος Τούντας, Χριστίνα Τσεκλημά, Γιώργος Σκουλούδης

 

 

Η Φωτογραφία ως κάτι απόλυτα οικείο μας εισάγει ωστόσο στον τόπο των ερωτημάτων και των μυστικών της ύπαρξης σαν καθρέφτης που αποφεύγει το βλέμμα μας ενώ ταυτόχρονα το συγκρατεί.
Η Φωτογραφία ως μεταφυσικό κλειδί επιχειρεί να μας παρασύρει σε μία συζήτηση για την πραγματικότητα ενώ ταυτόχρονα ανοίγει την πύλη για τις πιο δικές μας μα και τις πιο ξένες αγωνίες μας: τον χρόνο, τον θάνατο, το νόημα, την όραση, την σχέση με την ετερότητα του εαυτού μας.
Η Φωτογραφία ως μία διαβολική αποσύνδεση της ταυτότητας, θα έλεγε ο Barthes, είναι η απόλυτη ζώνη της ετερότητας που ωστόσο κατοικεί εντός μας και εκφράζεται με την εικόνα που είμαι ο άλλος-εγώ.

Φώτης Καγγελάρης

 

 

Το Workshop αναλογικής φωτογραφίας και φωτογραφικών τεχνικών του 19ου αιώνα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 6 και την Κυριακή 7 Ιουνίου από τις 6 μ.μ. έως τις 9 μ.μ. στο Γκρι Καφέ, Θεμιστοκλέους 80, πλατεία Εξαρχείων.

   

 

 

 

ΕΚΘΕΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (ΕΦΕ)

Εγκαίνια: Τετάρτη 18 Μαΐου, 19:30
Διάρκεια: 18-24 Μαΐου

"Polis art cafe"
Πεσματζόγλου 5, Κέντρο

 Χρήστος Ζορμπάς

 

Κυριάκος Κόκκος

 

ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
Κυριάκος Κόκκος Φωτογράφος

 

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ

Απόστολος Αλεξίου, Δημήτριος Ζαραφωνίτης, Χρήστος Ζορμπάς, Σπύρος Ιατρόπουλος, Μάχη Κακαβά, Κυριάκος Κόκκος, Εύα Λαμπροπούλου, Ιωάννης Λυκούρης, Φίλιππος Μνήσαρχος, Χρήστος Παυλίδης, Μάνος Σπαρής, Γιάννης Τσιλίδης

 

 

Η Φωτογραφία ως έτερη και συγχρόνως ταυτόσημη της πραγματικότητας μας ανοίγει την πύλη για τον χώρο των μυστικών της ύπαρξης σαν ένας καθρέφτης που μας παραπέμπει στην εικόνα του ξένου-έτερου εντός μας.
Η Φωτογραφία ως ο έτερος τόπος του σημαίνοντος μας θυμίζει αδιάκοπα την συγκατοίκηση με τον άλλον-έτερο ως κομμάτι της ψυχής μας.
Η Φωτογραφία από την φύση της σφραγίζει την ετερότητα ως την πιο δική μας διάσταση.
Εγώ που είμαι στη φωτογραφία έχω ήδη δώσει την εικόνα μου στην αλλότητα του εαυτού μου.

Φώτης Καγγελάρης

 

 

 

 

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ARTAUD

"Artaud Today"

Διάρκεια: Πέμπτη 19 έως Δευτέρα 23 Μαΐου

"Golden Labrador Gallery"

Ακροθώων 28, Άνω Πατήσια

 

ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Αντώνης Βάθης Γλύπτης, Μελετητής του Artaud

Αποστολή βιογραφικού για συμμετοχή στο εργαστήριο:

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.τηλ: 6946973782, 2102134731

 

ΕΚΘΕΣΗ ΥΛΙΚΟΥ ΑΡΤΩ

Εγκαίνια: Πέμπτη 19 Μαΐου 20:00

Διάρκεια: 19-23 Μαΐου

Ώρες: 20:00-23:00

Ένα αρχείο για τον Αντωνέν Αρτώ με μελέτες, φωτογραφίες, βιβλία, αποκόμματα που μαζεύτηκε εδώ και είκοσι χρόνια μελετώντας τον Αρτώ και συντάσσοντας την ελληνική του βιβλιογραφία 1925-2016(500 πηγές περίπου)

Και μία σειρά δοκιμίων με διεθνή βιβλιογραφία στην επιρροή του Αρτώ στις τέχνες και τα γράμματα του 20ου αιώνα.

 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ WORKSHOP

Πέμπτη 19 Μαΐου

Εισαγωγή στο έργο του Αρτώ. Έννοιες που προκύπτουν από το έργο του Αρτω: μεσαιωνικότητα, σώμα, ιερογλυφικό, επιστροφή στην Ανατολή. Ο Αρτώ στην Ελλάδα.

 

Παρασκευή 20 Μαΐου

Ο Αρτώ στη Γερμανία. Ο Αρτώ στην Ιαπωνία. Ο Αρτώ στην Ιταλία.

 

Σάββατο 21 Μαΐου

Ο Αρτώ στις τέχνες. Ο Αρτώ στην Αμερική. Οι Αρτωικές μελέτες την προηγούμενη δεκαετία διεθνώς.

 

Κυριακή 22 Μαΐου

Συζήτηση για τις συνθήκες δημιουργίας ενός Αρτωικού έργου τέχνης.

 

Δευτέρα 23 Μαΐου

Πιθανή παρουσίαση από τους συμμετέχοντες του workshop έργου τέχνης που θα μπορούσε να θεωρηθεί Αρτωικό. Λήξη με πάρτυ.

 

 

 

 

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ VISUAL ARTS

Παρασκευή 20 Μαΐου

Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα"
Ηρακλειδών 66, σταθμός Κεραμεικός/Θησείο

 

ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
Αλέξανδρος Βούτσας Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (ε.ε.δι.π.), Εργαστήριο Φωτογραφίας

 

ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ
19:00 Κυριάκος Χατζημιχαηλίδης Σκηνοθέτης

19:20 Ευαγγελία Ραφτοπούλου Τελειόφοιτος ΑΣΚΤ

19:40 Κλεοπάτρα Χατζηγιώση Εικαστικός/Γλύπτρια/Θέατρο

20:00 Ντάνα Παπαχρήστου Μουσικός/Μουσικολόγος

20:20 Δέσποινα Μεϊμάρογλου Εικαστικός

20:40 Μεγακλής Ρογκάκος Κριτικός/Ιστορικός τέχνης

 

Στους φοιτητές θα δοθεί βεβαίωση παρακολούθησης

 

 

Αλέξανδρος Βούτσας Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (ε.ε.δι.π.), Εργαστήριο Φωτογραφίας

 

Όταν ένας θεατής βρίσκεται απέναντι από ένα έργο τέχνης, το οποίο παρατηρεί, ο τρόπος που εκτιμά το έργο αυτό και οι ιδέες με τις οποίες βρίσκεται σε αντιπαράθεση μέσα από αυτήν την αναμέτρηση βασίζονται σε στοιχεία του θεατή όπως βίωμα, χαρακτήρας, μνήμη, αισθητική, διάθεση, χώρος, κλίμα, όπως και η μορφολογία του ίδιου του έργου, που συνεισφέρουν στην δημιουργία της καινούριας ιδέας/πραγματικότητας.
Για την ταυτότητα υπάρχει πάντα η έννοια της μνήμης. Τα σύμβολα, σχήματα, χρώματα, γεύσεις, υφές κ.α βοηθούν στην δημιουργία μίας συσχέτισης, μοναδικής, που αντιπροσωπεύει αυτό το ένα ιδιαίτερο πράγμα, ον ή ιδέα. Όταν λοιπόν υπάρχει το κίνητρο (θέληση) μιας πολέμιας κατάστασης, η αντίδραση του ενός στοιχείου προς το άλλο αντικατοπτρίζει και την συγκεκριμένη διάθεση ή και ιδέα που έχει το ένα στοιχέιο προς το άλλο. Ειρήσθω εν παρόδω, δυσκολίες και συγκρούσεις υπάρχουν σε καθημερινή βάση, οπότε και ετερότητες. Σε ένα φωτογραφικό πορτραίτο, το μοντέλο προδίδει έναν αντικατοπτρισμό, μία προβολή του πορτραίτου του φωτογράφου, που φαίνονται από τις μυικές συσπάσεις και εκφράσεις του προσώπου του/της, ανάλογα μέ τις διαθέσεις που έχει προς τον φωτογράφο. Η δε καινούρια ιδέα / πραγματικότητα που δημιουργείται μέσα από την ετερότητα “κουβαλάει” και στοιχεία ταυτότητας αμφοτέρων των πλευρών. Εξέλιξη.

 

 

 Δέσποινα Μεϊμάρογλου Εικαστικός

 

 Η τέχνη λειτουργεί ως – καθρέφτης για την αναγνώριση και βαθύτερη κατανόηση του εαυτού μας. Ο δημιουργός όσο και ο θεατής έρχονται αντιμέτωποι με διαφορετικές εκδοχές υποκειμενικοτήτων με τις οποίες ασυνείδητα καλούνται να ταυτιστούν ή να τις απορρίψουν. Στη περίπτωση αυτή, στην προσπάθεια μου να μεταφέρω στους γύρω τη βιωμένη μου εμπειρία και να λογαριαστώ με ακραία γεγονότα επιστρέφω στο ιστορικό τραύμα επιδιώκοντας την κάθαρση, την επαν-οικείωση του παρελθόντος, και τελικά τη συμφιλίωση με την ίδια τη ζωή. 

Το 2005 μετά την επιστροφή μου από ένα πολύ σημαντικό ταξίδι μου στη Καμπότζη, και την επίσκεψη μου στο Tuol Sleng, τον διαβόητο χώρο φυλάκισης, βασανισμών και εξόντωσης του 1/3 του πληθυσμού της χώρας κατά την ειδεχθή δικτατορία των CHMER ROUGE (1975-1979) στη πρωτεύουσα Πνομ-Πεν, που ήταν παλιότερα σχολείο, ενώ σήμερα λειτουργεί ως Μουσείο της Γενοκτονίας, καταπιάστηκα για τα επόμενα 3 χρόνια με μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη της συγκεκριμένης περίπτωσης που κατέληξε την έκθεση της σειράς μου με τίτλο: ‘DISCOVERING THE OTHER – TUOL SLENG. After all: Who Rewrites History better than You?’ που παρουσιάστηκε το 2008, στην έκθεση Genius Seculi στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη, σε επιμέλεια της κ. Συραγούς Τσιάρα.
Η 'εγκατάσταση' μου αποτελείτο από ένα μαύρο -στο εξωτερικό του- δωμάτιο, μια πιστή αναπαράσταση ενός από τα κελιά του Tuol Sleng. Σο εσωτερικό του κελιού ανάρτησα φωτογραφίες που τράβηξα από το εσωτερικό του μουσείου, στις οποίες απεικονίζονται θύματα του καθεστώτος.
Επιχειρώντας να διεισδύσω στην Ιστορία και να ανασυγκροτήσω με τα εικαστικά μου μέσα την προσωπική μου αφήγηση στην περίπτωση αυτή, μετασχημάτισα το φωτογραφικό ντοκουμέντο σε βιωματική αναπαράσταση, σε μια σειρά 5 πορτραίτων όπου εικονίζομαι η ίδια, που φέρουν τον τίτλο "Me instead of Them" στα οποία ‘ενδύομαι’ τη μορφή του θύματος, υιοθετώντας τη στάση του σώματος, την ηλικία και τη συμπεριφορά του, δραματοποιώντας μ’ αυτό τον τρόπο την προσωπική επαν-ερμηνεία της Ιστορίας.

 

 

Ντάνα Παπαχρήστου Μουσικός/Μουσικολόγος

 

Σε αυτή την εισήγηση θα αναφερθώ στη σχέση μουσικής και ζωγραφικής όπως διαφαίνεται μέσα από την αλληλογραφία του ζωγράφου Wassily Kandinsky και του συνθέτη Arnold Schoenberg. 

Σε μία εποχή όπου η ανάγκη για κατάλυση της τονικότητας συνέπιπτε με την ανάγκη υπέρβασης της αναπαραστικότητας, οι δύο καλλιτέχνες συζητούν και συνδημιουργούν προς την ίδια κατεύθυνση, επιχειρώντας να εδραιώσουν μία κοινή γλώσσα για την όραση και την ακοή, με έμφαση στην αφαίρεση και την μη περιγραφικότητα της μουσικής διαδικασίας.

 

 

Ευαγγελία Ραφτοπούλου Τελειόφοιτος ΑΣΚΤ

 

Ο Άλλος στο έργο του Joseph Beuys

Coyote: I like America and America likes me

Αγαπώ την Αμερική και η Αμερική αγαπά εμένα, ένας τίτλος με αμφισημία αφού η χαρακτηριστικότερη κίνηση του Μπόυς στην δράση του 1974 στην γκαλερί ReneBlockστην Νέα Υόρκη ήταν να μη δει αλλά ούτε και να πατήσει αμερικάνικο έδαφος μέχρι να συναντήσει τον μοναδικό του «συνομιλητή» σε αυτή τη χώρα.

Για τρείς ημέρες ο Μπόυς θα συγκατοικήσει με ένα τσακάλι σε ένα χώρο που θυμίζει κλουβί.
Το κογιότ, ιερό ζώο των ιθαγενών της Αμερικής , καταδιώχθηκε άγριαόπως και οι πρώτοι της κάτοικοι, από τους λευκούς.
Στους μύθους των Ινδιάνων θεωρείται το εξυπνότερο των ζώων, ιερέας/σαμάνος με θεϊκές ιδιότητες. Αυτά τα χαρακτηριστικά δεν αφήνουν αδιάφορο τον Μπόυς ο οποίος ως σαμάνος και μέσω της τελετουργικής παράστασης έχει στόχονα γιατρέψει το τραύμα που σχετίζεται με τον φόνο των Ερυθρόδερμων και να κλείσει την πληγή.
Η ετερότητα εκπροσωπείται από ένα ζώο, ο άνθρωπος δόμησε την ιδέα της ανθρωπότητας επικαλούμενος το άλογο του ζώου.
Η αναφορά σε ένα αγρίμι υπαινίσσεται τις δυνάμεις που οι άνθρωποι προσπαθούν να ελέγξουν. Ότι δεν είναι ελέγξιμο δεν είναι και πλήρως ανθρώπινο και άρα πρέπει να κρατηθεί σε απόσταση. Το άτομο που παρεκκλίνει από τον κανόνα, ο Άλλος, ο βάρβαρος, ο ξένος είναι υποστάσεις που μπορούν να στερηθούν δικαιώματα γιατί δεν αξίζουν την ανθρώπινη ιδιότητα.
«Ποιος μετράει ως άνθρωπος;” διερωτάται η Τζούντιθ Μπάτλερ στο βιβλίο της Ευάλωτη ζωή «Τι κάνει μια ζωή άξια οδύνης;”
Πως βιώνει ο Μπόυς την έννοια του τραύματος; Πώς πενθεί η Μεταπολεμική Γερμανία και με ποιους τρόπους προσπαθεί να επουλώσει τα τραύματά της;

 

 

Μεγακλής Ρογκάκος Κριτικός/Ιστορικός τέχνης

 

 Ετερότητα του Εαυτού με προορισμό την Ελευθερία. Η περίπτωση Μαρσέλ Ντυσάν.

Από τη στιγμή που ο άνθρωπος γεννιέται μαθαίνει να γράφει στην κενή πλάκα της ζωής του πρώτα για τον εαυτό του και μετά για τη σχέση του με τους άλλους (δόμηση). Αφού γνωρίσει τους μηχανισμούς γραφής αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να ξεμάθει πράγματα και να διαγράψει στοιχεία για τον εαυτό του και τους άλλους (αποδόμηση). Τέλος, έχει τη δυνατότητα να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό του όπως ο ίδιος αισθάνεται (αναδόμηση). Αυτή η διαδικασία προσομοιάζει με τελετουργία μύησης σε μυστήριο. Ο άνθρωπος έχει μία καταπληκτική δυνατότητα δημιουργικότητας, που μπορεί να τον απογειώσει και να τον απελευθερώσει από το καλούπι του εαυτού του. Η δημιουργικότητα του επιτρέπει να βιώσει την ετερότητα, πέρα από τον εαυτό προς την ελευθερία. Η ετερότητα δεν είναι μία κατάσταση, αλά ένα φάσμα πολλαπλής έκφρασης του εαυτού, να είναι ό,τι αισθάνεται και όπως επιθυμεί. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Μαρσέλ Ντυσάν ο οποίος κατάφερε να βγει από το καλούπι του εαυτού του και να πειραματισθεί με την ετερότητα – Έρρως Σελαβί (1921)· Καταζητείται: Ανταμοιβή $ 2,000 (1923)· υποκατάστατο μανεκέν εν τραβεστί (1938)· ως διάβολος στο Ομόλογο Μόντε Κάρλο (1924)· ως Προσωπογραφία Αντιστάθμισης (1942)· ως Μαρσέλ Ντυσάν στην Ηλικία 85 Ετών (1945)· ως τραβεστί με ξανθιά περούκα (1955). Μάλιστα, η επιτυχία του Ντυσάν στη σκηνογράφιση διαφορετικών προσωπικοτήτων για τον εαυτό του στάθηκε πηγή έμπνευσης για την Προκήρυξη Καταζήτησης του FBI που πλαστογράφησε ο Τζούλιεν Λέβι το 1950. Ο Ντυσάν αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της ετερότητας ως μέσο απελευθέρωσης από τα δεσμά του εαυτού.

 

 

Κλεοπάτρα Χατζηγιώση Εικαστικός/Γλύπτρια/Θέατρο

 

Η Τέχνη ως Μετάβαση του ατόμου στην αρχετυπική του ολότητα

Σκοπιμότητα της μελέτης αυτής είναι να αποκαλυφθούν οι όροι της συμβολής της τέχνης στην ανάδειξη και εκδίπλωση της βαθύτερης υπόστασης ενός ατόμου. Προκειμένου να αποδειχθεί η συνδρομή αυτή είναι αναγκαίο να αναλυθούν και να διερευνηθούν μίασειρά από περαιτέρω θέματα όπως: Η ετυμολογική διερεύνηση της τέχνης. Στην αρχέγονη καταγωγή της η τέχνη η οποία προέρχεται από τη ρίζα: ΤΕΚ και το ρήμα : τίκτω, αναφέρεται στην περιοχή της ''γέννας'' και της ''προάγουσας παραγωγής'' η οποία επιτρέπει στον άνθρωπο να προαχθεί από μία ''κρυπτότητα'' σε μία ''παρουσία''. Είναι απαραίτητο επίσης να επισημανθεί η εσωτερική ώθηση που επιτυγχάνεται σε ένα άτομο μέσω της δημιουργικής έκφρασης. Η τέχνη ωθεί το άτομο να απελευθερώσει τη δυναμική των ενστικτωδών ασυνειδήτων, κινητήριων ορμών του - τις οποίες ο Jung ονόμασε ''αρχέτυπα'' , μέσω των οποίων πραγματοποιείται μια προσαρμογή των αισθητηριακών εντυπώσεων σε μία υπερβατική ολότητα την οποία μπορούμε να αποκαλέσουμε ''φαντασία της φύσης'', ή ''Αρμονία''. Στα ίχνη σημεία των αρχετύπων αυτών τοποθετεί και ο Κασίρερ τη σύλληψη των ''Στιγμιαίων Θεών'' ως ψυχική μετάβαση του όντος σε ένα ανώτερο ον, δηλαδή ως ουσίωση του όντος μέσω του θείου (ενθουσιασμός - ενθεός ουσία) και τη γέννηση της συμβολικής σκέψης, έκφραση της οποίας αποτελεί η τέχνη. Άλλωστε η ένταξη της παρούσας χρονικά υπόστασης ενός όντος σε μία κοσμική περιοδικότητα και έναν παλμό, καθώς και η σύνδεση της ατομικής του μοίρας με μία ολότητα παραπέμπουν και στην πλατωνική ερμηνεία του ''συμβόλου'' από το αρχαίο ελληνικό ''συμβάλλειν''. Τέλος ολοκληρώνοντας την προσπάθεια μεθοδολογικής προσέγγισης του θέματος εντοπίζεται η κατάθεση σχέσης αναλογιών ανάμεσα στην τέχνη και στην ανέλιξη της καθολικής ουσίας ενός όντος, η οποία συνίσταται τόσο στην ανάπτυξη όλων των δυνατοτήτων που περικλείει η αληθινή του φύση, η ιδιοσυγκρασία του, όσο και στην αφύπνιση της ανώτατης δύναμης αυτού, του θεωρητικού του Νου. Διότι μόνο όταν ο άνθρωπος προσεγγίσει και αναμνησθεί το ''αιώνιο'' που φέρει μέσα του μπορεί να ανυψωθεί στην οντολογική του αξιοπρέπεια.

 

 

Κυριάκος Χατζημιχαηλίδης Σκηνοθέτης

 

Η ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 

Από την πνευματική κατάσταση της ιδέας στην νοητική διαδικασία της ερμηνείας

Πολύ περισσότερο από τις υπόλοιπες τέχνες, με ισχυρότερη και ποιο σύνθετη λειτουργία, και φυσικά με ιδιαιτέρως εμφανή τα αποτελέσματα της σε κάθε στάδιο, η ετερότητα υπάρχει στην καρδιά της κινηματογραφικής διαδικασίας κάθε στιγμή. Το «άλλο», το «διαφορετικό», το «μεταλλαγμένο», το «καινούριο», προκύπτει από την κάθε εργασία, από το κάθε στάδιο της κινηματογραφικής εμπειρίας και δίνει την θέση του σε μια καινούρια μεταποίηση που με την σειρά της ατέρμονα, θα έλεγε κανείς, συνεχίζεται μέσα στον χώρο και τον χρόνο. Από την αόρατη ιδέα μέχρι το ντεκουπάζ, από το γύρισμα μέχρι την τελική ταινία και από την θέαση έως την νοητική εμπειρία στο κεφάλι του θεατή, το «έτερο» λαμβάνει χώρα σε όλες τις διαδικασίες, πρακτικές και μη, δημιουργώντας και συμβάλλοντας στην μαγεία της λειτουργίας του κινηματογράφου όχι μόνο ως μέσο διασκέδασης αλλά ως κατάσταση πνευματικής και αισθητικής εμπειρίας.
Ιδέα – σεναριακή ιδέα – σενάριο – ντεκουπάζ – εικόνα – ήχος – γύρισμα – μοντάζ – ταινία – θέαση – ερμηνεία και η σχέση της ταινίας με τον χώρο και τον χρόνο είναι ο καμβάς της 15λεπτης παρουσίασης μου στο θέμα Κινηματογράφος και ετερότητα.
Η θεωρητική μου προσέγγιση θα κλείσει με αποσπάσματα από την ταινία «Θάνατος στη Βενετία» και με αναφορά στην προσωπική μου σχέση με την θεματική ταινίας. Μια σχέση που ακουμπούσε πάντα στον χρόνο και στην διαφορετικότητα.

 

 

 

 

 WORKSHOP 

 Performative writing-Ressentiment 

 (Περί Μνησικακίας)

Σάββατο 21 Μαΐου, 12:00-15:00

Κυριακή 22 Μαΐου, 12:00-15:00

 dépôt art gallery

Νεοφύτου Βάμβα 5, Κολωνάκι

 

 ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Αλεξάνδρα Παπαγεωργίου Σκηνοθέτης

 

Performative writing- Ressentiment (Περί Μνησικακίας)

Τι είναι

Το performative writing είναι ένα είδος performance- utterance,  που έχει συνήθως να κάνει με ένα έργο τέχνης, ή αναπτύσσεται γύρω από μια γλωσσική ιδέα και συνδέεται με την δυνατότητα να αποκαλύψει κανείς κάτι για τον εαυτό του. Αφορά το να κάνεις, ή να είσαι, μέρος μιας πράξης.

 

Πως είναι

Η γλώσσα είναι μαρκαρισμένη, παράγει ένα ορισμένο είδος υποκειμένου, ανακυκλώνοντας μέσα από τον πολιτισμό εκφορές της άρχουσας τάξης. Το performative writing αποτελεί μια  πολιτική και θεραπευτική πράξη, που μπορεί να μεταβάλλει την πραγματικότητα  κάποιου και να αποτελέσει μια δυνατότητα για οικειοποίηση δύναμης. Το performative writing είναι evocative, η πρόθεση, συνδέεται με την ανακλαστική δυνατότητα της γλώσσας, επιτρέποντας την επικοινωνία με το status κvo  που κανείς επιθυμεί να αλλάξει. 

 

Γύρω από ποια έννοια δουλεύουμε 

Η έννοια του ressentiment, (μεταφράζεται ατελώς ως μνησικακία) εκφράστηκε από τον Νίτσε, όταν διάβασε το Υπόγειο του Ντοστογιέφσκυ. Το ressentiment είναι η επανάληψη μιας βιωμένης συγκίνησης εχθρότητας. Χρόνια αισθήματα αδικίας και ανημποριάς, η αδυναμία να επηρεάσεις τα πράγματα, οδηγούν σε ένα παθητικό τρόπο αντίδρασης, το απολαυστικό αναμάσημα μιας επιθυμίας εκδίκησης. To ressentiment είναι ένα δευτερογενές,  και γι αυτό έλλογο συναίσθημα –σε αντίθεση με τον φθόνο- που διατρέχει τις σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα, τις γενεές , τις ομάδες, την κοινωνία. Όταν δεν μπορεί να μετουσιωθεί, δηλαδή να μεταβολιστεί συμβολικά οδηγεί σε μεταξίωση, απάρνηση των υπαρχουσών αξιών. Καθώς οι παλιές αξίες παραμερίζονται δημιουργείται ένα νέο πλαίσιο αναφοράς, ένα splitting εξαιτίας ενός ναρκισσιστικού τραύματος.

 

Ποια θα είναι η agenda

Το performative writing αντανακλά την εφήμερη όψη της perfomance, αποτελεί σύνθεση πολλών διαφορετικών ειδών  - ένα είδος bricolage- και θυμίζει ημερολόγιο.

Δουλεύουμε πάνω στα αισθήματα, τις συγκινήσεις και την σωματικότητα ( σωματικές αισθήσεις και γλώσσα), την τοπικότητα( τοποθετούμαι στο χρόνο πίσω και μπρός), τις εικόνες ( πως τα έργα τέχνης μπαίνουν μέσα μου, ή πως εγώ μπαίνω σε αυτά), διαφορετικά είδη λόγου  και χρησιμοποιούμε citation (συνδέουμε θεωρία- πράξη) και index.

 

Που θα γίνει

Το εργαστήριο θα γίνει στην γκαλερί Depot – Art Gallery (Νεοφύτου Βάμβα 5, Κολωνάκι) θα δουλέψουμε με τα έργα του εικαστικού καλλιτέχνη Ν. Γιαβρόπουλου με θέμα Βανδαλισμός, εξερευνώντας εικόνες του πολιτισμού από την αντίστροφη μεριά τοποθετώντας τον πολιτισμό από την μεριά των βανδάλων.

 

Πως θα κλείσω συμμετοχή

Με email στην διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

 

Διάρκεια 

Δύο δίωρες συναντήσεις

 

 

 

 

 ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Κυριακή 22 Μαΐου, 18:00
Ταινιοθήκη της Ελλάδος

Ιερά Οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134 – 136,
Κεραμεικός (Μετρό Κεραμεικός)
Τηλ: 6940099221, 2103612046

ΟΡΓΑΝΩΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
Κλεώνη Φλέσσα Σκηνοθέτης

Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΩΣ ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ

Δημιουργώ μια ταινία σημαίνει σκάβω βαθιά μες τα μύχια της ψυχής μου να ανακαλύψω τη δική μου αλήθεια ώστε να μπορέσω να την ανασύρω και στη συνέχεια αντιμετωπίζοντας πολλές δυσκολίες που έχουν να κάνουν με εξωγενείς παράγοντες(παραγωγής) να την ολοκληρώσω.

Αναζητώντας τον μίτο της Αριάδνης για την εσώτερη αλήθεια μια ταινία είναι πάντα μια εξομολόγηση, μια βαθύτερη κατάθεση ψυχής είτε πρόκειται για ταινία μυθοπλασίας, όπου ο ίδιος ο δημιουργός έχει γράψει και το σενάριο, και άρα καταθέτει τα θέματα που των απασχολούν, είτε πρόκειται για ταινία τεκμηρίωσης όπου την έρευνά του θα την φιλτράρει και κατευθύνει μέσα από τις δικές του βαθύτερες σκέψεις . Είναι λοιπόν μια ευτυχής συνάντηση μιας εξωτερικής ιδέας με αυτό που υπάρχει μέσα μας και ανταποκρινόμενο έρχεται να συναντηθεί και να αναπτυχθεί. Με επιτυχία ή όχι θα κριθεί από την έκθεσή του στο κοινό όπου λειτουργεί ως το καθρέφτισμα του κόσμου σου με το κοινωνικό σύνολο, το άλλο.

Ο Μπουνουέλ στο βιβλίο του, «η τελευταία πνοή», λέει ότι, αυτό που του έμεινε από το πέρασμά του από το κίνημα του σουρεαλισμού είναι πρώτα απ’ όλα η ελεύθερη πρόσβαση στα βάθη του είναι, αυτή η επίκληση του παραλόγου, του σκοτεινού, όλων των παρορμήσεων που πηγάζουν από το βαθύτερο εγώ μας. Επίκληση που για πρώτη φορά αντηχούσε με τέτοιο κουράγιο, και που συνοδευόταν από μια σπάνια αυθάδεια, από μια αγάπη για το παιχνίδι, από μια ζωηρή εμμονή στον αγώνα ενάντια σ’ ότι μας φαίνεται απαράδεκτο.

Είναι λοιπόν οι ψυχολογικοί παράγοντες ουσιαστικοί και ασκούν αποφασιστική επίδραση πάνω στην επιλογή του υλικού, τη μέθοδο της έρευνας που ακολουθούμε τη φύση των συμπερασμάτων και την διατύπωση υποθέσεων και θεωριών που μέσα στο έργο μας θα αποτυπωθεί ολοκάθαρα, ως καθρέπτης του εσώτερου εαυτού μας.

ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ

«ΣΡΕΜΠΕΡ» διάρκεια: 15’
Σενάριο–Σκηνοθεσία: Πέπη Ρηγοπούλου

 

«Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΕΝΟΧΛΗΣΕ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ» διάρκεια: 65’
Σενάριο–Σκηνοθεσία: Σταύρος Ψυλάκης

 

«ψ» διάρκεια: 67’
Σενάριο–Σκηνοθεσία: Καλλιόπη Λεγάκη

 

«ΠΥΡΟΒΑΣΙΑ ΣΕ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΔΡΑΣΗ» διάρκεια: 27’
Σκηνοθεσία: Λάκη Παπαστάθη & Εύας Στεφανή

 

«ΝΙΚΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ-ένας ζωγράφος στη σκιά της ιστορίας» διάρκεια: 30’
Σενάριο–Σκηνοθεσία: Κλεώνη Φλέσσα

 

Διάρκεια προβολής 3 ώρες και 40 λεπτά. Θα υπάρξει ανάλυση και συζήτηση με τους δημιουργούς.

 

 

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ

«ΠΥΡΟΒΑΣΙΑ ΣΕ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΔΡΑΣΗ» διάρκεια: 27’
Σενάριο- Σκηνοθεσία: Λάκη Παπαστάθη & Εύας Στεφανή 

"Πυροβασία σε παράλληλη δράση": Το ντοκιμαντέρ καταγράφει δύο διαφορετικού τύπου πυροβασίες. Η μία διαδραματίζεται στα Αναστενάρια της Αγία Ελένη Σερρών και η άλλη στο Λονδίνο από ένα γκρουπ "πιστών" που ακολουθούν έναν "πυροβάτη γκουρού". Τι κοινό έχουν αυτές οι δύο πυροβασίες; Σε τι πιστεύουν οι μεν και οι δε; Η ταινία επιχειρεί να θέσει αυτά τα ερωτήματα.

Ο Λάκης Παπαστάθης παρακολουθεί τα Αναστενάρια στην Αγία Ελένη Σερρών και η Εύα Στεφανή στο Λονδίνο.

 

 

«Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΕΝΟΧΛΗΣΕ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ» διάρκεια: 65'

Σενάριο –Σκηνοθεσία: Σταύρος Ψυλάκης
Πρόκειται για μια ταινία, η οποία μας ξεναγεί στα εσωτερικά της ψυχιατρικής δομής των Χανίων. Πρωταγωνιστούν οι πάσχοντες και χρήστες αυτών των υπηρεσιών, περιγράφοντας την προσωπική τους ιστορία σχετικά με την εισαγωγή τους στο άσυλο.

 

 

«ΝΙΚΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ-ένας ζωγράφος στη σκιά της ιστορίας» διάρκεια: 30'

Σενάριο –Σκηνοθεσία: Κλεώνη Φλέσσα 

Ο Νίκος Δραγούμης γιος του Στέφανου Δραγούμη και αδελφός του Ίωνα, που σπούδασε ζωγραφική στο Παρίσι το 1900. Ένας αντικομφορμιστής γνήσιος καλλιτέχνης τόσο αυθεντικός όσο ο Βαν Γκόγκ και ο Γκωγκέν που υπηρετούσε την τέχνη του χωρίς να θέλει να τη χρησιμοποιεί.

 

«ψ» διάρκεια: 67'
Σενάριο –Σκηνοθεσία: Καλλιόπη Λεγάκη 

Η κατάσταση της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα μέσα από εξομολογήσεις ασθενών που έχουν αποϊδρυματοποιηθεί και παρακολουθούν προγράμματα κέντρων υγείας και κοινωνικής επανένταξης.

 

«ΣΡΕΜΠΕΡ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΣΡΕΜΠΕΡ» διάρκεια: 15'
Σενάριο –Σκηνοθεσία: Πέπη Ρηγοπούλου 

Δύο ταυτότητες σε πόλεμο. Ο πρόεδρος του δικαστηρίου Ντάνιελ Πάουλ Στρέμπερ παθαίνει μια σειρά από ψυχικές κρίσεις που θα τον οδηγήσουν στην παράνοια. Στα απομνημονεύματα ενός νευροπαθούς καταγράφει την δική του πορεία και την πολλαπλή σύγκρουση ταυτοτήτων που βιώνει ενώ θέτει ερωτήματα για τα όρια ψυχικής υγείας και νόσου.

 

 

 

 

ΙΔΕΑ-ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ

Φώτης Καγγελάρης

 

ΑΦΙΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ-ΓΡΑΦΙΚΑ
Γιώργος Μαχιάς

 

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ
Τέση Λαζαράτου Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Γιώργος Μαχιάς Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

 

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.FACEBOOK

Αλέξανδρος Πολίτης Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

 

BLOG-SITE - ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Ναταλία Σταμοπούλου Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. 6972029687

 

 

 

ΚΕΙΜΕΝΟ ΦΩΤΗ ΚΑΓΓΕΛΑΡΗ

 

Η ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΩΣ ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ

Το τίμημα της ενικότητας

 

«Το ίδιο λαμβάνει το είναι του στο μέτρο που δέχεται ν’ αλλοτριωθεί από το ίδιο του άλλου ως άλλο».
G. W. F. Ηegel

 

«Το να μην σκέπτεται κανείς σαν τους άλλους, σημαίνει, απλά, ότι σκέπτεται».
Ε. Ionesco

 

«Άντε να χαθούμε, παλιοτόμαρα της ευτυχίας του πέμπτου ή έκτου ορόφου».
Ο. Ελύτης

 

 

Σ’ αυτούς τους καιρούς που διανύουμε πώς ορίζεται η λογική του σύγχρονου ανθρώπου;
Τι είναι λογική στο σύγχρονο καπιταλισμό; Έχει νόημα να μιλάμε για λογική σήμερα εάν η οικουμένη λειτουργεί εκτός λογικής, εκτός του συμβολικού πλαισίου, εάν λειτουργεί σαν μια δαιμονική μηχανή αυτορυθμιζόμενη έτσι που κανένα σημαίνον δεν είναι απαραίτητο; Ο Deleuze τονίζει ότι τα πάντα στον καπιταλισμό λειτουργούν λογικά εκτός από τον ίδιο τον καπιταλισμό, εκτός από το κεφάλαιο. Η οικουμένη λειτουργεί χωρίς το υποκείμενο, το υποκείμενο είναι μέρος της μηχανής που παράγει οικονομία.
Σ’ αυτούς τους καιρούς που διανύουμε τι απέγινε το «άρα» του Descartes, η ενδέκατη θέση για τον Feuerbach, το χαϊντεγκεριανό «είναι ως γλώσσα», η ύπαρξη ως κατανόηση του Gadamer;
Ζούμε την εποχή του «πράγματος» το οποίο ποτέ δεν πέθανε, απλά, ζητούσε την ευκαιρία που του δόθηκε με το θάνατο του Hegel. Οι λέξεις πεθαίνουν, το «πράγμα» όχι. Το «πράγμα», έλεγε ο Lacan, είναι αυτό όπου όλες οι λέξεις σταματούν. Το «πράγμα» λειτουργεί από μόνο του. Δεν χρειάζεται εποπτεία και παρέμβαση. Και λειτουργεί, φευ, «καλά»: επιφέρει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, τους λιγότερο δυνατούς θανάτους, τις λιγότερο δυνατές αυτοκτονίες, τη λιγότερη εξαθλίωση. Σαν τον κόσμο του Leibniz: ο καλύτερος δυνατός κόσμος παρ’ ότι είναι αυτό που είναι. Ακόμα και η εξαθλίωση της κρίσης θεωρείται εντός του πλαισίου του καλύτερου δυνατού κόσμου.

 

Η τέχνη σήμερα δικαιολογεί το πρόσωπο της Αγοράς, εικονοποιεί την άποψη του Greenspan της FED ότι η οικονομία δεν έχει ανάγκη παρέμβασης ή του Dragi της Ε.K.Τ. για τη λιγότερη δυνατή επέμβαση στην Αγορά, δηλαδή, τη μεγαλύτερη δυνατή επέμβαση στην πλειοψηφία των κατοικούντων τον πλανήτη.
Το «πράγμα» είτε με την μορφή της Αγοράς είτε με την μορφή της τέχνης καταλαμβάνει τη σκηνή του κόσμου σαν το παχύρευστο υγρό της παγκοσμιοποίησης και επιτρέπει στο όνομα της ασφάλειας την ανάδυση του «Πανοπτικού» αλλά ίσως και την ανάδειξη του «Τίποτα» ως υπέρτατης αξίας. Beaudrillard: «Η σημερινή τέχνη είναι μηδέν, ο καλλιτέχνης παριστάνει ότι κάνει τέχνη και ο θεατής ότι κατανοεί. Η πρωτοπορία στην τέχνη δεν λειτουργεί αφού το σύστημα είναι ήδη δύο επαναστάσεις μπροστά από την πρωτοπορία. Η σημερινή γλώσσα είναι η μεταγλώσσα της κοινοτοπίας».

 

Μα, κατ’ αρχάς, πού βρίσκεται σήμερα η σχέση υποκειμένου- πολιτικής;
Αν λάβουμε υπόψη μας τις κινήσεις που επισυμβαίνουν στους επιμέρους τομείς της σχέσης του υποκειμένου με την εξουσία, στοχεύοντας κατευθείαν επί του σώματος, θα έλεγε ο Foucault, τότε θα παρατηρήσουμε ότι το υποκείμενο τείνει προς μια ανθρωπολογική έκπτωση μέσω της οποίας θα διχάζεται μεταξύ της εντολής «κατανάλωσε» ή «ενοχοποιήσου». Ο Foucault επισημαίνει ότι εκείνος που κυριαρχεί στις σχέσεις αυτές ελέγχει τις συνθήκες υπό τις οποίες εμφανίζονται η «γνώση» και η «αλήθεια», άρα η πραγματικότητα. Οι κυρίαρχες τάξεις εγγράφουν την εξουσία τους στη διδασκαλία του υποκειμένου: Να υπάρχει κατά συγκεκριμένο τρόπο και η ψυχή που κατοικεί στο υποκείμενο δίνοντάς του ύπαρξη, να είναι μέρος του ελέγχου που ασκεί η εξουσία. Αν το υποκείμενο μπορεί να εξασφαλίσει την ύπαρξή του, λέει ο Althusser, με τους όρους του νόμου και ο νόμος απαιτεί ως αντάλλαγμα την καθυπόταξή του, τότε το υποκείμενο υποκύπτει διαστροφικά στο νόμο για να συνεχίσει την ύπαρξή του. Η Βutler υπογραμμίζει ότι όχι μόνο η εξουσία δρα επί του υποκειμένου, αλλά το θεσπίζει ως υπάρχον. Ο Βourdieu επίσης εφιστά την προσοχή στο ότι οι ταξινομήσεις, ως βάση των κοινωνικών σχέσεων, αποτελούνται από συμβολικές αναπαραστάσεις που «κάνουν» τον κόσμο να υπάρχει των οποίων ο αυθαίρετος χαρακτήρας συγκαλύπτεται. Γιατί, ακριβώς, λέει ο Αttali, σε μια κοινωνία όπου η χειρότερη απειλή είναι η μοναξιά, η αποδοχή του κανόνα μεταποιείται στην απόλαυση του ανήκειν. Και η Arendt σε μια αποστροφή της σημειώνει: «Η σύγχρονη ψυχολογία μάς βοηθάει να προσαρμοστούμε στις συνθήκες αυτές στερώντας μας, ωστόσο, την τελευταία ελπίδα, δηλαδή, ότι είμαστε σε θέση να μεταμορφώσουμε την έρημο σε ανθρώπινο κόσμο».
Αυτή η εκπτωτική παλινδρόμηση μετατρέπει το υποκείμενο σε υπήκοο μηχανικών αιτημάτων, παιδικών αναγκών και έτοιμων επιθυμιών, το οποίο υποκείμενο, μέσω της τηλεοπτικής εικόνας –συνεπικουρούμενη από μια διαρκή «Κατάσταση εξαίρεσης», θα έλεγε ο Agamben, για το ομαδικό «καλό»- καλείται να απαντήσει ταυτιζόμενο με την απάντηση που η Αγορά έχει, ήδη, δώσει στο ψευδοδίλημμα που έχει θέσει η ίδια: Εκδίωξη του ψυχωτικού τρόμου της διάλυσης του σώματος, τρόμου σκόπιμα και έντεχνα αναδυομένου και που η προσφερόμενη ασφάλεια αποτρέπει, ή παραίτηση από την επιθυμία, που ούτως ή άλλως είναι περιττή, αφού υπάρχει προσφορά επιθυμιών οι οποίες, μάλιστα, ανταποκρίνονται στα κυρίαρχα σημαίνοντα; Ο καθένας μπορεί να είναι ευτυχισμένος, λέει ο Αdorno με τον Horkheimer, φτάνει να παραδοθεί χωρίς όρους: «Προσωπικότητα είναι η λάμψη των λευκών δοντιών».
Εκείνο που οφείλει να προσεχθεί ιδιαίτερα είναι ότι αυτή η αναφερόμενη επιδίωξη του ομαδικού «καλού», δεν είναι ένα ψέμα για την κάλυψη στόχων υπεραξίας και υπεραπόλαυσης. Σίγουρα είναι και αυτό. Αλλά, επί της ουσίας δεν υπάρχει επιδίωξη, όπως υπήρχε, κάποτε, στην εποχή του Marx και μέχρι το ’70, υπεραξίας και υπεραπόλαυσης. Η Αγορά δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά πια, γιατί ο έλεγχος είναι εκτός της φύσης της, όπως ακριβώς η φύση του «πράγματος». Δεν μπορεί παρά να παράγει υπεραξία-υπεραπόλαυση. Όπως επισημαίνει ο Αttali, η πολιτική οικονομία του μη-νοήματος εδραιώνεται χωρίς άνθρωπο και χωρίς εμπόρευμα.

 

Όμως, από πού, άραγε, εκκινεί αυτή η διαδικασία η οποία καταλήγει στην ανάδυση του «πράγματος» ως σημαίνοντος είτε στην Αγορά είτε στην τέχνη;
Το σημείο αυτό δεν μπορεί να είναι άλλο από το «άρα» του Descartes (1637).
Το ξέρουμε, βέβαια, ότι το περίφημο «άρα» ως λογική έκφραση, ως συλλογισμός δεν έχει καμία υπόσταση, είναι τελείως αυθαίρετο λογικά.
Το «άρα» φτάνοντας ως τις μέρες μας, εμπεριέχει όλη την εξέλιξη του Δυτικού πνεύματος και κατά συνέπεια, εμπεριέχει και τη σχέση της πολιτικής με την τέχνη. Αν δεν υπήρχε αυτή η αβέβαιη βεβαιότητα του «άρα» το οποίο διαρκώς χρειάζεται να επιχειρηματολογεί για την ορθότητα του, άρα να εξελίσσεται, με συνέπεια να δημιουργεί πραγματικότητα και νοήματα περί αυτής, ίσως ο κόσμος να ήταν αλλιώς. O Δυτικός κόσμος, είναι η λογική αντίδραση στην έλλειψη λογικής του «άρα», στη γέννηση του «άρα» ως προϋπόθεση αυτού τούτου του κόσμου αλλά ταυτόχρονα η ανάδυση αυτής τούτης της έλλειψης λογικής με όλες τις συνέπειες που αρδεύονται από την αντίφαση αυτή. Η ιστορία της φιλοσοφίας, και όχι μόνον, από το «άρα» και μετά, είναι η μάχη του λόγου για τη στερέωση του πάσχοντος «άρα». Θα μπορούσαμε σχηματικά να πούμε ότι το «άρα» υπερασπίστηκε με τέτοιο πάθος επειδή συνιστά την ρητή έκφραση της υποκειμενικότητας ως συνισταμένη των αποπειρών προσδιορισμού του προσώπου. Το δίλημμα ήταν-και είναι-: Ή ο Θεός ή το «Τίποτα» ή το «άρα».
Το «άρα» συνιστά τη δεύτερη Έξοδο του ανθρώπου από τον παράδεισο του Θεού, αν θεωρήσουμε ως πρώτη το γεγονός της θνητότητας μέσω της εμφυλότητας.
Θα επισημάνουμε και μια άλλη Έξοδο από τον παράδεισο του Θεού, εκείνη που συντελείται μέσω της ψυχανάλυσης, όπου το υποκείμενο ανακαλύπτει ότι δεν είναι υποκείμενο της λογικής και βέβαια ούτε του «άρα» αλλά είναι υποκείμενο της επιθυμίας ή μάλλον του παράλογου. Η ψυχανάλυση δεν κάνει κάτι άλλο παρά να πει δυνατά αυτό που όλοι ήξεραν ότι, δηλαδή, το «άρα» δεν υπήρξε ποτέ, το «άρα» ήταν η άμυνα του υποκειμένου έναντι του «τίποτα» ή του Θεού. Όχι τυχαία, ο Leibniz είχε ήδη θέσει το περίφημο ερώτημα: «Γιατί υπάρχει ο κόσμος και όχι το τίποτα;». Το «άρα» ήταν η «λογικότητα» που δεν υπήρξε ποτέ κατά τον ίδιο τρόπο που η «φυσιολογικότητα» του ψυχικού συστήματος δεν είναι παρά η άμυνα έναντι του πρωταρχικού πυρήνα της εμφωλεύουσας τρέλας. Η ψυχανάλυση λέει μεγαλόφωνα αυτό που είχε πει, ψιθυριστά, ο Spinoza ότι «η επιθυμία είναι η φύση του ανθρώπου».
Έτσι, αναδεικνύεται το λάθος, δηλαδή η επιθυμία, ως ο κρυφός καλεσμένος στην ιστορία της φιλοσοφίας του οποίου ο φόβος κάνει την φιλοσοφία και υπάρχει μέσω της αυστηρότητας του ορισμού της 91ης χεγκελιανής παραγράφου: «Το πράγμα είναι, και είναι, μόνο επειδή αυτό είναι», ή του ξορκισμού του παράλογου από τον Tarski: «Χιονίζει, εάν και μόνο εάν χιονίζει». Προσοχή στο λάθος, προσοχή στο κενό και στη διαχείριση του ως ανάδυση του κόσμου, προσοχή στο «πράγμα» .
Το λάθος και η ασθένεια ως ο βαθύς πυρήνας της υποκειμενικότητας αλλά και της ιστορίας, θα έλεγε ο Kuhn, ως η σιωπηλή εξέγερση ενάντια στον κανόνα, ως η ύστατη αποκάλυψη μιας απελπισμένης μεταφοράς της επιθυμίας οφείλουν να μην έχουν θέση σε μια ευνομούμενη ηθικά κοινωνία κατ’ εικόνα του Θεού. Η θέση τους είναι στο ψυχιατρείο ή στο «άβατο» των Εξαρχείων. «Γιατί θα πρέπει να αρρωστήσουμε για να μάθουμε την αλήθεια του εαυτού μας;» διερωτώνται ο Freud και ο Cassirer και αργότερα ο Lacan και ο Cioran.
Μήπως, λοιπόν, ο καπιταλισμός είναι άρρωστος, ήταν πάντα άρρωστος και αφήνει να διαφανεί το λάθος του «άρα» δηλαδή, η είσοδος του «πράγματος» ως λάθους και ταυτόχρονα ως επιθυμίας;

 

Ο σκοπός της τέχνης ήταν η οριοθέτηση του «πράγματος», δηλαδή, η οριοθέτηση του κενού που μαρτυρά για την θέση του «πράγματος», του κενού που δεν μπόρεσε να οικειοποιηθεί το σημαίνον. Ένα έργο τέχνης είναι μια απεγνωσμένη απόπειρα φόνου του «πράγματος», εκεί που οι απόπειρες του συνήθους νοήματος έχουν αποτύχει.
Χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του βάζου ο Lacan λέει ακριβώς αυτό: «Το βάζο είναι πλήρες στο βαθμό που στην ουσία του είναι κενό». Άποψη που είχε ήδη υποστηρίξει εικαστικά ο R. Barri με το έργο του: «Κατά τη διάρκεια της έκθεσης η γκαλερί θα παραμείνει κλειστή» (1969).
Η «Ιστορία της Τέχνης» δεν είναι παρά ο διαφορετικός τρόπος διαχείρισης του κενού ανά τους αιώνες.
Είναι όμως έτσι η τέχνη σήμερα; Γιατί η τέχνη σήμερα μας αγχώνει;
Η τέχνη σήμερα φαίνεται να σχετίζεται με τον συλλογισμό του Schopenhauer για την μουσική ότι «είναι ο κόσμος άλλη μία φορά». Δεν αποσκοπεί να μας προστατέψει, να μας παρηγορήσει, να μας ομορφύνει, να μας εξεγείρει ή να μας θεραπεύσει αλλά να μας φέρει σε επαφή με το τερατώδες και το αποτρόπαιο.
Ποια είναι, τα νέα δεδομένα: Ότι ο άνθρωπος δεν διστάζει να κοιτάξει κι από το «πίσω» μέρος της εικόνας ή μάλλον η εικόνα τού χρησίμευσε για να εισέλθει μέσα στον κόσμο των τεράτων, του αποτρόπαιου, του τρομακτικού, σαν την Αλίκη που χρησιμοποιεί την εικόνα της ως πύλη για να βρεθεί στο «πράγμα». Η τέχνη ήταν «ωραία» και «ηθική», παρότι είχε καταγγελθεί ως υποκριτική και ανήθικη, γιατί ήταν η άμυνα του υποκειμένου έναντι της τρέλας του. Το «ωραίο» ήταν ο κυματοθραύστης που διαχώριζε από την τρέλα και ταυτόχρονα ήταν η αποτροπαϊκή προτροπή στην έλξη της τρέλας, στην απόλαυση της τρέλας: «Μπορείς να θέλεις να δεις αλλά θα είναι αυτό». Η τέχνη ως «ωραία» επέτρεπε την αποφυγή της παγίδας: Να δούμε μεν το «πράγμα», χωρίς να εγκλωβιστούμε σε αυτό, χωρίς να παραμείνουμε σε αυτό: «Η τέχνη αρχίζει όταν μας δείχνει αυτό που δεν βλέπουμε αλλά που ωστόσο μας κοιτάζει». Το έργο τέχνης, κάποτε, ήταν η σύζευξη φαντασιακού- συμβολικού πεδίου για να αποτραπεί η βαρβαρότητα του «πραγμα»τικού». Σήμερα, η ωμότητα του «πραγμα»τικού» είναι το ζητούμενο. Θα λέγαμε, στο σημείο αυτό ότι, η ιστορία της τέχνης είναι η ιστορία αυτού που δεν ελέχθη και δεν εικονοποιήθηκε ποτέ. Και που η «Σύγχρονη Τέχνη» αναδεικνύοντας το, μας λέει: «Αυτό υπήρχε. Μη κλείνεις τα μάτια. Καιρός να το δεις».
Αυτό δεν κάνει τον Adorno να λέει: «Τι νόημα έχει η τέχνη, αφού είδαμε το Άουσβιτς;»
Σαν να πρέπει να χωρέσει μέσα στην τέχνη αυτό που για τον Gadamer παρέμενε εκτός του λόγου, αυτό για το οποίο ο Wittgenstein λέει να σωπαίνουμε, το τεμαχισμένο σώμα το πριν το «στάδιο του καθρέφτη», το μπαρτικό «κενό», η «οπή» του Badiou, η «γυμνότητα» ως αλήθεια του Bataille. Το έργο τέχνης πια έχει βγει έξω από την κορνίζα του.
Επισυμβαίνει εντελώς το αντίθετο της αντορνικής άποψης για το έργο τέχνης ως υπέρβαση της αισθητικής εμπειρίας μέσω της σύμπραξης των μερών του και εξ’ αυτού σε «promesse du bonheur». Το καστοριαδικό χάος που αποσκοπούσε να αποκλείσει η τέχνη είναι εδώ, σαν το λαιμό της Ίρμας στο όνειρο του Freud.
Η τέχνη διψάει για το «πράγμα». Η τέχνη, πια, θέλει να μας αγχώσει, να μας τρομάξει. Αλίμονο όμως, ούτε και αυτό το μπορεί πια. Έχει δείξει τόσες φορές το πρόσωπο του κενού και του τρόμου και συμμαχώντας με τη ζωή -που έχει καταστήσει το ανοίκειο οικείο, το τερατώδες καθημερινότητα: βομβαρδισμοί λαών, πτώματα μεταναστών, άνθρωποι που κοιμούνται στους δρόμους…- έχει αφοπλίσει το φόβο που θα μπορούσε να μας εμπνεύσει η τέχνη ως σκηνή του «πράγματος». Ο θάνατος πια δεν μας συγκινεί. Επιχειρείται μια τελευταία απόπειρα τρόμου με τον τεμαχισμό του σώματος μήπως, επί τέλους, φοβηθούμε. Αντίθετα, η απόλαυση που συνυπάρχει με τον τρόμο- ουσιώδης διάσταση του «πραγμα»τικού- εξακολουθεί να διεγείρει τον ψυχισμό μας αλλά είναι πια μια απόλαυση ρηχή σαν το ποπ-κορν που τρώγεται σε μια ταινία τρόμου.

 

Τι απομένει στην τέχνη; Μένει η λέξη, το κείμενο. Μένει το κείμενο του «γιατί», το «επιχείρημα», το οποίο ως μακρύ επεξηγηματικό κείμενο υποστηριζόμενο από την εικόνα ή εγκατάσταση ως λεζάντα είναι μέρος του έργου, είναι το ίδιο το έργο που διαφορετικά δεν θα υπήρχε. Η «Εννοιολογική Τέχνη» ως διέξοδος εντός του αδιεξόδου στο τέλος του ’60 με αρχές του ’70, δεν αρκείται πια στη λεζάντα ως αγωνία του καλλιτέχνη να μη διαφύγει το νόημα της εικόνας από τον αναγνώστη-θεατή.
Κατά τον LeWitt, τέχνη είναι η ιδέα, η ίδια η ιδέα ως τέχνη συναντώντας έτσι τον B. Venet για τη συγχώνευση φιλοσοφίας και τέχνης. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η λεζάντα στην «πίπα» του Magritte είναι το πολυσέλιδο δοκίμιο του Foucault. Ο Danto στο γνωστό του δοκίμιο γράφει ακριβώς αυτό: «Η φιλοσοφία της τέχνης έχει γίνει η ίδια η ουσία της» συναντώντας έτσι τον C. Hetzel όταν αποφαίνεται ότι η τέχνη έχει μετατραπεί σε σκέψη για τον εαυτό της. Τα αντιληπτικά χαρακτηριστικά δεν αποτελούν μέρος της φύσης του έργου τέχνης. Η τέχνη, λέει ο Danto, αναλαμβάνει ρόλο «Θεωρίας της τέχνης». Αυτό, κατά τον ίδιο εξηγεί γιατί μια ακτινογραφία θώρακα ή το ανατομημένο σώμα σε υγρά συντήρησης, όπως είχε εκτεθεί στο Γκάζι, δεν είναι έργο τέχνης, ενώ αντίθετα ο καρχαρίας του Hirst είναι. Ή γιατί είναι έργο τέχνης οι μπριζόλες που φόραγε ως φόρεμα η Lady Gaga και όχι οι μπριζόλες του κρεοπώλη.
Ο Kosuth καταφεύγοντας στη φιλοσοφία του Ayer και στον «Λογικό Θετικισμό», ουσιαστικά στη «Φιλοσοφία της γλώσσας» υποστηρίζει το 1969 στο «Art and Language» και στο «Art be on philosophie» ότι τα έργα τέχνης είναι «αναλυτικές προτάσεις», με την έννοια, φυσικά, του Wittgenstein.
Με αυτή τη λογική, παραδείγματα «Εννοιολογικής Τέχνης» θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε τη «Σταύρωση του Χριστού» ως την πρώτη εικαστική performance, το εκτελεστικό απόσπασμα ως έργο τέχνης, τη σκέψη των λαών ως έργο τέχνης, την κρίση στην Ελλάδα κ.λπ. Ενδιαφέρον(;) παράδειγμα «Εννοιολογικής Τέχνης» είναι η αιδοιολειχία από τον Koons της συντρόφου του έτσι όπως παρουσιάστηκε στην αναδρομική του καλλιτέχνη, το 2014 στο Beaubourg.
Όσον αφορά την «Body Art» το «πράγμα» έρχεται μπροστά μέσω του σώματος χωρίς την συμβολική του αναπαράσταση. Δεν είναι ένα σώμα το οποίο εμπίπτει στο βλέμμα του Άλλου δομώντας το συμβολικό πλαίσιο της σχέσης αλλά ένα σώμα προς διάλυση, τεμαχισμό, κανιβαλισμό. Εδώ, είναι το σώμα που παίρνει τη θέση του κενού χωρίς, ωστόσο, να πρόκειται για μία ενσώματη παρουσία του σημαίνοντος. Το σημαίνον, εδώ, χρησιμεύει για την ανάδυση του βιολογικού-«πραγμα»τικού σώματος χωρίς την συμβολοποίησή του.
Ωστόσο, θα μπορούσαμε, παράλληλα να αναλογιστούμε αν το ίδιο το σώμα γίνεται σημαίνον, δηλαδή, μια προσπάθεια έναντι του «πράγματος», μέσω της αναπαράστασης αυτού που είναι, του «πράγματος», εξουδετερώνοντάς το έτσι ως «πράγμα», αφού αναπαράσταση σημαίνει συμβολική έκφραση. Δηλαδή, να αναλογιστούμε αν η σωματική πραγματικότητα μη μπορώντας να αντισταθεί στις ώσεις του «πράγματος» υποκύπτει στην άρνηση της σημασίας της ως σημαίνον για να επανεμφανιστεί εκ νέου ως σημαίνον αλλά διάτρητο τώρα πια από την είσοδο του «πραγμα»τικού.
Φαίνεται ότι συναντάμε, εδώ, την πρωτογενή σημασία της αισθητικής ως αίσθησης και αισθητηριακού δεδομένου έτσι όπως χρησιμοποίησε την λέξη για πρώτη φορά ο Baumgarten, τον 19ο αιώνα, με ότι και να μπορεί να σημαίνει αυτό.
Το κείμενο, λοιπόν, αποκτά την σημασία ενός επιδέσμου που τείνει να ανακόψει την αιμορραγία του συμβολικού πεδίου, να δημιουργήσει ένα ανάχωμα στην εισροή του «πραγμα»τικού», να προσφέρει ένα έσχατο καταφύγιο στην υποκειμενικότητα παρότι την ίδια στιγμή λειτουργεί ως άσυλο και άλλοθι σε αυτό που πάει ν’ αποκλείσει: την διάλυση, την τρέλα. Θα λέγαμε ότι, η «Σύγχρονη Τέχνη» νομιμοποιεί την τρέλα μέσω του κειμένου, μέσω του λόγου, ο οποίος καλείται να διασώσει την εικόνα, ουσιαστικά την εικόνα του υποκειμένου. Πολιτικά και ψυχικά μορφοποιείται η ανύπαρκτη μπάρα ενός αβάσταχτου από έλλειψη «αλήθειας» και «αφήγησης», ενός αβάσταχτου από θλίψη σοσυριανού αλγόριθμου. Με ένα απρόβλεπτο τρόπο το έργο τέχνης σήμερα προωθεί τη χαμπερμασιανή συστηματική ενσωμάτωση και την παλινδρόμηση από την βεμπεριανή «απομάγευση του κόσμου». Η Μεταμοντέρνα εποχή επιφέρει ένα φραγμό στην ετερότητα, έναν αποκλεισμό του Άλλου εκμηδενίζοντας τη συλλογικότητα ή μάλλον αντικαθιστώντας την από τη συλλογικότητα που επιβάλλει η οικονομία της Αγοράς η οποία επιφέρει μια cyborg μοναχική- συλλογικότητα κατανάλωσης και ομοιομορφίας, τάξης και ασφάλειας. Ο Foucault, ωστόσο, μας υπενθυμίζει ότι ακραία συνέπεια του Ορθού Λόγου, της τάξης και ασφάλειας, είναι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Πάσα σύγκριση με την παρούσα κατάσταση επαφίεται στον καθένα από εμάς. Απλά, ας επιμείνουμε στη μετάφραση της λέξης «τρομοκρατία».
Τι είναι εκείνο, λοιπόν, το οποίο σήμερα ανάγει το προφανές, σε έργο «Σύγχρονης Τέχνης» και ιδιαίτερα, αλλά όχι μόνο, στη «Body Art»;
Θα έλεγα ότι, σήμερα, το έργο τέχνης είναι η «πρόθεση – επιθυμία – απόλαυση» του καλλιτέχνη. Η ίδια η επιθυμία του καλλιτέχνη είναι το έργο τέχνης η οποία αποτυπώνεται στο υλικό της πλαίσιο, το σώμα. Η επιθυμία – το θέλω και «είναι» – εξουσιοδοτεί το προφανές, δηλαδή, τον εαυτό της σε έργο τέχνης αφού η επιθυμία δεν θα μπορούσε παρά να αυτοθαυμάζεται, να ψάχνει τον καθρέφτη της μέσα σε αυτό που συνιστά τη φυλακή της και ταυτόχρονα την αυτοκρατορία της στη σύγχρονη εποχή. Με τον ίδιο τρόπο που όταν φοράω ένα ζευγάρι παπούτσια που μου αρέσουν πολύ, τότε φοράω την επιθυμία μου μέσω αυτών, είναι η επιθυμία μου με την οποία διασχίζω το δρόμο, με τον ίδιο τρόπο που ο Duchamp είπε «θέλω αυτό το αντικείμενο να είναι έργο τέχνης», με τον ίδιο τρόπο σήμερα η επιθυμία του καλλιτέχνη και η απόλαυση που λαμβάνει είναι το έργο τέχνης που θέλει να είναι ο ίδιος μέσω του σώματός του. Το έργο τέχνης είναι η υπερχείλιση ενός πρωτογενούς σωματικού ναρκισσισμού που εκφράζεται και αποτυπώνεται μέσω των τομών, των εγχαράξεων, των τραυμάτων. Τα τραύματα-με ότι και να σημαίνει το τραύμα ως ιστορία- τα οποία επιτρέπουν την εκβολή του υπερχειλίζοντος ναρκισσισμού ως αίμα (Abramovich), ως κόπρανα (Manzoni), ως αυτοακρωτηριασμός (Orlan), ως αυτοκτονία (Schwarzkogler) ή ως πολιτική μετατραυματική διαταραχή (Beuys)- είναι αυτό τούτο το έργο τέχνης, δηλαδή, η αποτύπωση, το υλικό πλαίσιο εγκιβωτισμού της επιθυμίας του καλλιτέχνη για τον εαυτό του όταν η επιθυμία εκβάλλει αλλά παραμένει επί του σώματος, ανάγοντας έτσι το ίδιο το σώμα σε φορέα της έκφρασης της επιθυμίας, και εξ αυτού σε σημαίνον, σε έργο τέχνης.
Θα μπορούσαμε, κατά συνέπεια, να αναρωτηθούμε εάν το καρτεσιανό υποκείμενο έχει εξαντληθεί ως δυνατότητα παρουσίας στον κόσμο, εάν εκείνο το «άρα» εξάντλησε τις λογικές του δυνατότητες ή μάλλον φάνηκε ότι δεν τις είχε ποτέ. Απλά, αγωνιούσε να μην διαφανεί ότι η απομάκρυνση από το «όνομα του πατρός» αναπόφευκτα θα αποκάλυπτε τον αστήρικτο καθρέφτη και την ευθραυστότητα των σημαινόντων, θα αποκάλυπτε το κατατεμαχισμένο σώμα του υποκειμένου το οποίο εικαστικά θα αναπαριστούσε και ταυτόχρονα θα κηδευόταν από το αιμάσσον σώμα της «Body Art» ή θα μνημονευόταν από ένα άυλο έργο «Εννοιολογικής Τέχνης». Άυλο σαν τη μορφή του χρήματος την εποχή της παγκοσμιοποίησης. Τι σύμπτωση η εμφάνιση της Abramovich να συμπίπτει με την πετρελαϊκή κρίση του ’73…

 

Ο Kant γράφει ότι η αισθητική ιδέα είναι εκτός γλώσσας και η τέχνη είναι γνώση μίας μη πεπερασμένης ερμηνευτικής απόπειρας. Στα κείμενα του Lyotard, ωστόσο, επισημαίνει ο Rancier, «επανερμηνεύεται η καντιανή ανάλυση του ‘υψηλού’ που ο Kant είχε τοποθετήσει πέρα από την τέχνη προκειμένου να καταστήσει την τέχνη μάρτυρα μιας συνάντησης με το μη αναπαραστάσιμο και κατ’ αυτόν τον τρόπο μάρτυρα κατηγορίας ενάντια στην αλαζονεία του μεγάλου αισθητικοπολιτικού εγχειρήματος, να καταστεί η σκέψη κόσμος». Μ’ άλλα λόγια εξασφάλιση της διαιώνισης του «άρα» ως έργο «Εννοιολογικής Τέχνης» ή των νόμων της φυσικής και της φύσης προς μια ανάλογη πολιτική διαχείριση, υπέρ ενός γονιδίου που θα εξηγεί και θα δικαιολογεί τα πάντα. Προσοχή: οι παλιές βιολογικές θεωρίες περί κρανίου, αίματος, καταγωγής, εγκεφάλου, ευγονικής και ευθανασίας, που τόσο αγάπησαν κάποιοι για να στηρίξουν «αντικειμενικά» την εμπράγματη διαχείριση της θεωρίας τους ως πολιτικής πολέμου και εκκαθαρίσεων επιστρέφουν πολύ πιο απο«φασιστικές» μέσω του dna ή του DSM.
Μια επίκληση του «φυσικού» υπέρ του πολιτικού. Ήδη έχουν κερδίσει την καθημερινή γλώσσα: «…είναι θέμα dna». Ας προσέξουμε με τι ζήλο προβάλουν τις ανακαλύψεις επί των γονιδίων τα κυρίαρχα ΜΜΕ.
Ωστόσο, αυτό που διαφαίνεται είναι μία σύγκλιση του καντιανού «υψηλού» και του λακανικού «πραγμα»τικού στη συνάντηση τους με το «ωραίο». Τείνουμε, άραγε, σήμερα προς μία σύγκληση του «υψηλού» με το «ωραίο»; Αφού, όπως έλεγε, ήδη, ο Rilke ή ο Lacan το «ωραίο» δεν είναι παρά η απαρχή του «τρομερού». Πρόκειται, άραγε, για μία παλινδρόμηση προς την άποψη του Λογγίνου ή κάτι πέραν αυτού;
Υπενθυμίζω τον Mallarmé όταν, πάνω από εκατό χρόνια πριν, εξέφραζε την αμηχανία του νεωτερικού υποκειμένου, αμηχανία σημερινή: «Έχω διαβάσει όλα τα βιβλία και το παιχνίδι της σάρκας μού φαίνεται ανιαρό». Οι πιο τολμηροί, για μια καλύτερη κατανόηση της «Σύγχρονης Τέχνης» ας δοκιμάσουν να τρελαθούν. Ίσως έτσι καταλάβουν και τι ψηφίζουν.

 

Στο σημείο αυτό, θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε αν η «Body Art» είναι ένας ακούσιος τρόπος παράδοσης του σώματος στην εξουσία ως σεσημασμένου, δηλαδή ως σημαίνοντος υποταγμένου και αναγνωρίσιμου. Θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε, μήπως η «Body Art» ασχολούμενη με το σώμα εν τω βάθει, το καθιστά διαφανές έτσι που να φαίνεται το εσωτερικό του, τουτέστιν να ελέγχεται το υποκείμενο αδιαμαρτύρητα, αφού θα είναι εξοικειωμένο με την διαφάνεια όπως συμβαίνει με τις κάμερες κυκλοφορίας, την έλλειψη κουρτινών σε κάποιες χώρες ή τους διάφορους «Big brothers». Η «Σύγχρονη Τέχνη» είναι ήδη ένας συνδυασμός φωτογραφίας, ζωγραφικής, ακτινογραφίας, αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας, εμπιστευτικών συνεντεύξεων και προσωπικών αρχείων αναδεικνύοντας το σώμα ως ανοιχτό έργο τέχνης.
Σήμερα, λέει ο Baudrillard, στην εικονική πραγματικότητα τα αντικείμενα έχουν καταπιεί τον καθρέφτη τους. Όταν όλα καθίστανται ορατά η όραση χάνει το νόημα της: Δεν βλέπουμε ότι μας βλέπουν, ότι μας βλέπει αυτό που βλέπουμε. Πρόκειται για το γνωστό σύστημα
«Bentham» όπου, εξ’ απαλών ονύχων, το υπό έκπτωση υποκείμενο παράγει με τα ίδια του τα χέρια την επιτήρησή του.
Η Sontag συνεχίζει λέγοντας ότι, η φωτογραφία είναι ουσιαστικά μια κηδεμονία της πραγματικότητας. Δεν αποτελεί πια εργαλείο της ορατότητας των μαζών όπως υποστήριζε ο Benjamin και οφείλει να εξαλειφθεί με τον τρόπο που το αναλύει ο Barthes: Η ίδια η κοινωνία αναλαμβάνει να την χειραφετήσει κάνοντάς την τέχνη ή να την εξουδετερώσει βάζοντάς την παντού. Ένας κόσμος από εικόνες. Μια αδιάκοπη παραγωγή οπτικού για να κλείσει το οπτικό. Ειδικά, όσον αφορά τις εικόνες της τηλεόρασης, εικόνες κατευνασμένες με ψυχότροπες ουσίες που καθιστούν, έτσι το υποκείμενο συμμέτοχο, μέσα στο ίδιο του το σπίτι, της τύφλωσης του.

 

Ωστόσο, παρότι ο Foucault ισχυρίζεται ότι η τέχνη υπήρξε πάντα θεραπαινίδα των κυρίαρχων σημαινόντων, παρότι η Αγορά έχει μπορέσει να καθυποτάξει την τέχνη -ο Breton ήδη χαρακτήριζε τα ψυχιατρεία κάστρα ενάντια στο καπιταλισμό που διαστρεβλώνει κάθε καλλιτεχνική έκφραση- θα πρέπει, να σκεφτούμε, σήμερα που επιβάλλεται μία ερμηνεία του κόσμου από τα κέντρα της Αγοράς, ότι η προσφυγή στο «πραγμα»τικό, στην τρέλα, δεν είναι μόνο μια ανεξάντλητη δεξαμενή για τις μορφές της τέχνης που θ’ ακολουθήσουν. Είναι επίσης ένας τρόπος αντίστασης στην κυρίαρχη άποψη του τι οφείλει να είναι η τέχνη σήμερα αλλά κυρίως η ηθική του βίου.
Η καταφυγή στο «πραγμα»τικό, στην ενόρμηση, στο άλεκτον, στην τρέλα, στα αρχαία εδάφη του ψυχισμού του υποκειμένου και της ανθρωπότητας συνιστά μία πράξη εξέγερσης, μία πράξη συνωμοσίας, ένα κρυφό σχολειό που δεν μπορεί εύκολα να φτάσει ο μακρύς βραχίονας των κυρίαρχων σημαινόντων. Συνιστά ως φόρμα μία ρομαντική πράξη, μία νέα εκδοχή της «αυτόματης γραφής».
Η τέχνη δεν έχει τόσο ως σκοπό να μεταμορφώσει την πραγματικότητα αλλά- και γι’ αυτό ακριβώς και η πιο απολιτική τέχνη είναι βαθιά πολιτική-, την αντίσταση στην αλλοτρίωση, στην ταύτιση με ένα καθοδηγούμενο κόσμο, στην έτοιμη επιθυμία, στην αποξένωση με τον εαυτό, στην ποδηγέτηση της ιστορίας. Ίσως, μια μάταιη προσπάθεια, σαν το Νεοντανταϊκό σύνθημα «Η γη θα γιορτάσει όταν η τέχνη απαλλαγεί από το σκοπό» αλλά που οφείλουμε να είμαστε εκεί. Η επιθυμία εν τω βάθει είναι πάντοτε πολιτική. Δεν υπάρχει ασυνείδητο εκτός πολιτικής.
Η τέχνη καταφεύγοντας στο «πραγμα»τικό δημιουργεί το όρυγμα εκείνο του ελεύθερου χώρου που δεν μπορούν να συλλάβουν οι κάμερες, οι βιομετρικές ταυτότητες, η στημένη τρομοκρατία, το δήθεν πονεμένο βλέμμα του προέδρου Hοl… Το «πραγμα»τικό, τόπος ανήμερος και ανυπότακτος ως εκτός πραγματικότητας, εκτός θεσμικού πλαισίου, εκτός πολιτισμού εγγυάται το ηφαίστειο και την λάβα που μπορεί να ξεχυθεί στο δρόμο σαν μια διαδήλωση, σαν ένας θόρυβος που ενοχλεί ή τρομοκρατεί, σαν οχλοβοή, σαν επανάσταση. Ο θόρυβος ιδιαίτερα, βλέπε, κάθε άμορφη ενορμητική διαδικασία, ως εγκυμονών το μέρος της φύσης του «πράγματος» που δεν μπόρεσαν να καθυποτάξουν τα κυρίαρχα σημαίνοντα, υποβάλλοντας μια ιδέα εξέγερσης, οφείλει να καταστέλλεται (Morin). Η τέχνη, με την προσφυγή της στο «πραγμα»τικό είναι η τελευταία καταφυγή αντίστασης στην ερημία του έτοιμου νοήματος, της έτοιμης ζωής, της τηλεοπτικής εντολής. «Πού είναι η ζωή που χάσαμε με την επιβίωση;» ρωτάει ο Eliot. Ζούμε σε μια κοινωνία κανονικότητας και όχι νομιμότητας όπου μας ζητούν υποταγή προς αποφυγή της μοναξιάς. Ακούστε την γνωστή μας C. Lagarde στη γαλλική εθνοσυνέλευση (2007): «Φτάνει πια με τις ιδεολογίες και τις βιβλιοθήκες, ας πάψουμε να σκεφτόμαστε κι ας ανασηκώσουμε τα μανίκια». Ας πάψουμε να σκεφτόμαστε…
Ο σύγχρονος καλλιτέχνης, ο τρελός καλλιτέχνης μας δείχνει μία όψη του κόσμου, αυτή που έχουμε μέσα μας, αυτή που υποδέχεται την υποταγή ή την αντίσταση.
Μ’ αυτή την έννοια, μήπως τελικά η «Body Art» δεν είναι μόνο η παράδοση άνευ όρων στις συντεταγμένες της εξουσίας αλλά είναι επίσης η απελευθέρωση της επιθυμίας από τους μηχανισμούς καταπίεσης και ελέγχου της εξουσίας; Είναι, δηλαδή, μία γιορτή του τραυματισμένου από την απώθηση της επιθυμίας σώματος, όπως συμβαίνει στις γιορτές, στο καρναβάλι, στα εγκλήματα πάθους ή ακόμα και στον πόλεμο, στις σφαγές, τις δημόσιες εκτελέσεις ή, απλά, σ’ ένα σπάσιμο βιτρίνας;
Όσον αφορά την «Art Βrut» και την «Outsider Art» τόποι της βασιλείας του «πράγματος» πάντα υπήρχαν (συλλογή Prinzhorn, συλλογή Bleuler κ.λπ.), αλλά, μόλις το ’49, μετά τον πόλεμο, όταν ο κόσμος έχει εξοικειωθεί με τη τρομακτική διάσταση του εαυτού του, έχει τη δυνατότητα να εισαχθεί από τον Dubuffet στη διάσταση του οράν. Η «Art Βrut» είναι η ακραία μορφή της παρείσφρησης του «πράγματος» στο συμβολικό πεδίο, η ακραία κατάληξη του έργου τέχνης σήμερα και ταυτόχρονα η πρώιμη εισαγωγή της εποχής που διανύουμε. Ο Foucault μας υπενθυμίζει την ομόαιμη καταγωγή της τέχνης και της τρέλας, τομή των οποίων, ακριβώς,, είναι η «Art Brut».
Μήπως η «Τρελή τέχνη» στην προσπάθεια της να διασπάσει το νόημα για μια πλήρη παράδοση στο «πράγμα» αποβαίνει ταυτόχρονα ένας ου-τόπος για τον θάνατο; Η ουτοπία είναι άραγε ο χώρος της τέχνης και της τρέλας; «Η ύπαρξη και η μη -ύπαρξη πραγματικότητας είναι η πραγματικότητα»: Wittgenstein (2.06).
Εάν δεν υπάρχει νόημα τότε, ούτε ο θάνατος έχει νόημα και κατά συνέπεια αν ο θάνατος είναι νόημα τότε παύει να υπάρχει. Μήπως εδώ είναι μια συνιστώσα της έλξης που ασκεί η «Art Brut» στον καταχρεωμένο από τη ζωή Δυτικό άνθρωπο που αρνείται τον θάνατο του αλλά και στη «Σύγχρονη Τέχνη» που εκλιπαρεί για το «πράγμα» αλλά δεν το επιτυγχάνει με την αποτελεσματικότητα της «Art Brut»;
Η «Art Brut» ως η δεύτερη μεγάλη τομή στην τέχνη του 20ου αιώνα μετά την πρώτη των «αρχέγονων τεχνών» έχει μπολιάσει το σώμα της σύγχρονης τέχνης με την ίδια ένταση που η «Primitif Art» μπόλιασε το σώμα των «Δεσποινίδων». Ίσως, σήμερα δεν υπάρχει έργο τέχνης που να μην έχει δεχθεί την σωτήρια για την φόρμα επιρροή της «Art Brut». Η τέχνη αν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει, για να βγει από τον ναρκισσικό κομπασμό της και το αδιέξοδο της οφείλει να διανοίξει τα όρια της προς την τρέλα, προς το «πράγμα», να δεχθεί τη διδασκαλία της Aloïse, των ατόμων που νοσηλεύονται, των κολασμένων καλλιτεχνών της «Outsider Art» με τον ίδιο τρόπο που ο Picasso, o Arp, o Picabia, o Ray, o Ernst, o Tzara υποδέχθηκαν τους δασκάλους από την Αφρική και την Ωκεανία. Οι σχολές της τέχνης δεν βρίσκονται πια στις «Beaux arts» αλλά στο μουσείο της Λοζάνης, της Χαϊδελβέργης, στα ψυχιατρεία, στις φυλακές, στις παιδικές ζωγραφιές, στους τόπους όπου η εγκαταβίωση του «πραγμα»τικού με το συμβολικό παρότι είναι τόποι επιβολής των κυρίαρχων σημαινόντων και της συρρίκνωσης του «πράγματος», ωστόσο, η έκφραση του «πράγματος» είναι η πληρέστερη δυνατή.

 

Η τρέλα, μια άλλη γλώσσα από κείνη του Θεού, ως συνάντηση της απελπισίας με τον χορό των γαλαξιών, ως γιορτή του άφατου και του σπασμένου περιδέραιου των λέξεων μορφοποιεί το τοπίο της έκφρασης σε άπειρες δυνατότητες. Γιατί, η τρέλα ρημάζει τη γλώσσα και παλινδρομώντας το υποκείμενο του σημαίνοντος στο υποκείμενο του «πραγμα»τικού το κάνει να εκφράζεται με σπαράγματα λόγου που εμπεριέχουν την αρχέγονη ύλη του «πράγματος» ενώ ταυτόχρονα είναι η ανάδυση του ίδιου του «πράγματος». Μια πλήρης αποδιοργάνωση της perspectia artificialis του Cassirer.
Οφείλουμε, ωστόσο, να μην πλησιάσουμε την τέχνη του ψυχιατρείου ως θεραπευτές ή τουρίστες, γιατί σημασία «δεν έχει το χνάρι που αφήνεις εσύ στην έρημο αλλά το χνάρι που η έρημος αφήνει σε όποιον την αγγίζει» (Meister Eckhart). Μπορεί το «είμαι», λέει ο Levinas, να σημαίνει απομονώνομαι διά του υπάρχειν αλλά είμαι υπεύθυνος για την υπευθυνότητα του άλλου χωρίς καν ν’ αναλάβω ευθύνες απέναντι του.

 

Η επιθυμία, στο σύνολό της ποτέ δεν βρίσκει πρόσβαση στο συμβολικό. Κάτι μένει απ’ έξω. Σαν την τέχνη. Σαν το λούμπεν προλεταριάτο, λέει ο Guattari, που μένει εκτός της επανάστασης ως το υπόλοιπο της επιθυμίας που δεν βρίσκει πρόσβαση στην πραγματικότητα.
Η ανεκπλήρωτη επιθυμία, το λούμπεν προλεταριάτο, οι μετανάστες, το ατελές της τέχνης, το «αδύνατον», η τρέλα, είναι η εγγύηση ότι ο κόσμος, η δημιουργία συνεχίζεται. Το υποκείμενο για να είναι υποκείμενο οφείλει να μην συμμορφώνεται. Το υποκείμενο του σημαίνοντος οφείλει να απαρνηθεί την αλλοτρίωση του από το σημαίνον, να κατασπάσει το αταξικό αμάγαλμα του σημαίνοντος και φωτισμένο από τις μακρινές αστραπές του «πραγμα»τικού να διεκδικήσει την ετερότητα ως δυνατότητα βίου.

 

Ένας κόσμος χωρίς τρελούς; Δεν θα ήταν κόσμος. Δεν θα ήταν καν κόσμος των «φυσιολογικών». Τι θα τους όριζε ως τέτοιους; Ένας κόσμος χωρίς τρελούς δεν θα υπήρχε.
Ο τρελός ως ο άφατος πόθος του πολιτισμού μας, ο μετανάστης ως η κυριολεξία της μεταφοράς της επιθυμίας του σύμπαντος, ο καλλιτέχνης ως ο ρήτορας του άρρητου προτείνουν την αφύπνιση, μια αφύπνιση από τα κάτω, από τους «άνευ σημασίας», φαινομενικά ακίνδυνη αλλά που μπορεί να φτάσει στα σαλόνια και στον παράδεισο της τηλεόρασης, των Μalls και των gadgets.
Η σχέση Ετερότητας και Ταυτότητας ως αμοιβαίος καθορισμός και ορισμός το ένα του άλλου καταρρίπτει τα στεγανά, τους τοίχους, τις λέμβους, τους φράχτες, τα κυρίαρχα σημαίνοντα και το άσυλο για να προσφέρει ασυλία και άνοιγμα στο υποκείμενο του «παράλογου» ως έδρα του υποκειμένου του σημαίνοντος.
Η Ετερότητα είναι το βλέμμα του Άλλου ως Ταυτότητα εντός μας.
Η «φυσιολογικότητα» δεν είναι η φύση του ανθρώπου, είναι η άμυνα ενάντια στη φύση του.
Η Art Brut – Outsider Art ως συνιστώσα του οράν συναντά τη Σύγχρονη Τέχνη μέσω της αγωνίας της διάρρηξης της φόρμας για την ανάδειξη της υποκειμενικότητας, έστω τρελής, έστω απελπισμένης, ως τελευταίο καταφύγιο εξέγερσης του υποκειμένου έναντι του αποπροσωποποιημένου ατόμου της αγοράς.
Ο τόπος συνάντησης της Art Brut-Outsider Art με τη Σύγχρονη Τέχνη αναδεικνύει τον έτερο τόπο της ψυχής μας ως την ουσιώδη συνθήκη της Ταυτότητάς μας, σημασιοδοτώντας την επιθυμία ως νόημα χρόνου.
Ε, κύριοι «φυσιολογικοί», σε αυτούς χρωστάτε την ταυτότητα σας, την «φυσιολογικότητα» σας.
(Εντάξει, το ξέρετε αλλά μην προσποιήστε ότι δεν το ξέρετε…Μην φοβάστε…).
Τι είναι το «μη- φυσιολογικό» αν το ίδιον του «μη-φυσιολογικού» είναι το ίδιο το γεγονός της ζωής; διερωτάται ο Gori.

 

Μήπως, και τελικά, φανεί αυτό που όλοι ξέρουμε, ότι η Ετερότητα είναι η πλειοψηφία, ότι η Ετερότητα ήταν ένα σύμπτωμα της ιστορίας που βόλεψε για μερικούς αιώνες και ίσως βολεύει –για πόσο;-ακόμα.
Μήπως, τελικά, να διεκδικήσουμε το «λάθος» ως τη μόνη «σωστή» απόφαση της ζωής μας;
Δεν είναι το «λάθος» που δομεί την υποκειμενικότητα;
Το «λάθος» που ταυτίζεται με την ενικότητα;
Η κατάθλιψη μας δεν προκύπτει από το πένθος του εαυτού μας στο βωμό της ομοιομορφίας, της ασφάλειας, του λίγου, του βολέματος, του «σωστού»;
«Γιατί οι άνθρωποι αγωνίζονται υπέρ της σκλαβιάς τους σαν να πρόκειται για τη σωτηρία τους;» αναρωτιέται ο Reich.
Και στο κάτω κάτω τί είναι η Ετερότητα παρά το να δεχθούμε τον εαυτό μας ως διαφορά του εαυτού μας;
Ας ακούσουμε τον Ουράνη: «Πάψτε πια να εκπέμπετε σήμα κινδύνου/ κι αφήστε το πηδάλιο στης τρικυμίας τα χέρια/ το πιο φριχτό ναυάγιο θα ήταν να σωθούμε».
Η Ετερότητα φοβισμένη, ασυμβίβαστη, τρομοκρατημένη, επαναστατημένη, ερωτική, αγριεμένη, αποτυχημένη, θυμωμένη, μαλωμένη πολιτικά, ιατρικά, κοινωνικά, οικογενειακά, συντροφικά επειδή διεκδίκησε την ύπαρξη της ως επιθυμία, πληρώνοντας το τίμημα της ενικότητας ως τρελός, μετανάστης, καλλιτέχνης, άστεγος, έγχρωμος, φυλακισμένος, παράξενος, σκεπτόμενος, γραφικός, απλά διαφορετικός μα με το στήθος προτεταμένο και γυμνό, έτσι όπως ζωγράφισε ο David την Επανάσταση, είναι μέσα μας.
Ας την ακούσουμε!
Ας την ελευθερώσουμε!
Αυτή τη νύχτα ας κοιμηθούμε με εφιάλτες…

 

(Το κείμενο αυτό είναι η συνέχεια του κειμένου που αναρτήθηκε για την εκδήλωση «Τέχνη και Τρέλα» και του οποίου η προτροπή στο τέλος παραμένει προς πραγματοποίηση).

Ο Πρόεδρος της ΕΜΠΕ
Φώτης Καγγελάρης

 

 

 

Εταιρεία Μελέτης Πολιτισμικής Ετερότητας (Ε.Μ.Π.Ε.)

The Society of Studies of Cultural Alterity

site: www.empealterity.com

blog: www.empe-alterity.blogspot.com

facebook: www.facebook.com/empe.alterity.allos

e-mail:  Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.