Επιστημονικό Συνέδριο
Παρασκευή 9 Νοεμβρίου 2012, 17:00

Εντευκτήριο Πανεπιστημίου Αθηνών, Κ. Παλαμάς
 

Οργάνωση - Επιμέλεια
Φώτης Καγγελάρης

 

Επιστημονική Επιτροπή
Νίκος Καλφάκης, Κώστας Μωραΐτης, Μάνος Στεφανίδης


Εισηγητές
 
Γιώργος Αριστηνός, Συγγραφέας

'Η έννοια του τυχαίου και του αστάθμητου στη Λογοτεχνία από τη σκοπιά της Αποδομητικής Θεωρίας'
Η θεωρία και το κριτήριο της αλήθειας εδράζονταν στο αποδεικτικό υλικό. Με τη θεωρία της αποδόμησης εισάγεται η έννοια του αστάθμητου των εννοιών, της διολίσθησης των νοημάτων.


Στέλλα Καλογεροπούλου, Δρ Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου

'Η περιθωριοποίηση του προσώπου στις σύγχρονες δημοκρατίες και η συμβολή της τέχνης στη διαμόρφωση των σχετικών εννοιών: μια μελέτη βασισμένη σε παραδείγματα από το νεωτερικό θεατρικό και κινηματογραφικό λόγο'
...Οι διαχωριστικές γραμμές είναι δυσδιάκριτες όσον αφορά τα εμφανή αποτελέσματα της διαδικασίας μιας επιτυχούς κοινωνικής ενσωμάτωσης που αντανακλώνται όχι μόνο στην εξωτερική συμπεριφορά του ατόμου αλλά και στη συνειδητή σχέση με τον εαυτό του. Όμως η ικανοποίηση από τα κοινωνικά επιτεύγματα, η επιβεβαίωση από τις επαναλαμβανόμενες επιτυχίες στους τομείς που θεωρούνται σημαντικοί στις σύγχρονες κοινωνίες, η συνεχής και ευδόκιμη επένδυση στα σύμβολα, που πιστοποιούν την προσωπική ευτυχία μπορούν να μην έχουν καμία σχέση με τα βαθύτερα συναισθήματα αξίας ή απαξίας που καθορίζουν τη βαθύτερη σχέση με τον εαυτό του...


Νίκος Καλφάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Νευρολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

'Λάθη'
Ήθελε να πει "νερό" και έλεγε "συνταγματάρχης"
Ξεκινώντας από αυτή τη φράση του Νίκου Τσιφόρου θα εξετάσουμε μερικά από τα λάθη που οφείλονται σε βλάβες του εγκεφάλου. Θα αναφερθούμε σε ανθρώπους που κάνουν λάθη όταν μιλούν, κάνουν λάθη όταν επιχειρούν απλές ή πιο σύνθετες πράξεις ή δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν οικείες εικόνες. Άλλοι κάνουν λάθη όταν ανακαλούν γεγονότα της ζωής τους ή όταν επιχειρούν να ακολουθήσουν μια γνωστή διαδρομή και άλλοι, ενώ πάσχουν από μια σοβαρή νόσο όπως ημιπληγία ή τύφλωση, αγνοούν την ύπαρξή της. Η μελέτη αυτών των λαθών προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες που συμβάλλουν στη διευκρίνηση της λειτουργίας του εγκεφάλου...


Κώστας Κουρής, Ψυχοθεραπευτής, MA, Northeastern ILL University at Chicago

'Το λάθος και η σχέση του ανθρώπου με αυτό'
Η έννοια του λάθους για τον άνθρωπο υπονοεί την έννοια του σωστού ή του τέλειου, του αλάνθαστου. Ο άνθρωπος στην προσπάθεια του να μη διαπράξει το μεγαλύτερο λάθος που θα είχε σαν αποτέλεσμα την απώλεια της ίδιας του της ζωής, βιώνει έναν έντονο φόβο δημιουργώντας έτσι ισχυρές άμυνες γύρω από την σκέψη και μόνο του πιθανού λάθους. Οι κοινωνικές και προσωπικές προσδοκίες του 'σωστού' και η αποφυγή του 'λάθους' δημιουργούν σύγκρουση στη ψυχοσύνθεση του. Στη διαδικασία της ψυχοθεραπείας η αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου είναι εξαιρετικά μεγάλη μπροστά στην αποδοχή του δικού του λάθους.


Παύλος Λέφας, Αρχιτέκτων, Καθηγητής Αρχιτεκτονικής Πανεπιστημίου Πατρών

'Λάθη και 'Λάθη''
Στην αρχιτεκτονική ο χαρακτηρισμός 'λάθος' είναι συνήθως -αλλά όχι πάντοτε- ένα χτύπημα κάτω από τη μέση: είναι ένας τρόπος παρουσίασης της αποτίμησης αυτής και του συστήματος αξιών που την στηρίζει ως των μοναδικά έγκυρων. Οι αρχιτέκτονες προτιμούν (λόγω καλής ανατροφής ή από το φόβο αντεκδίκησης) να περιγράφουν το 'λάθος' ελλειπτικά, χαρακτηρίζοντας το δικό τους έργο (και κάποιοι ίσως μαζί και αυτό του Michelangelo ή κάποιοι άλλοι του Le Corbusier) ως 'σωστό'. Από την άλλη το 'λάθος', με ή χωρίς εισαγωγικά, έχει έναν ανίερο σύμμαχο στην προσπάθειά του να επιβάλλει την αποδοχή του από το κοινό: τον χρόνο. Στη μεγάλη διάρκεια το λάθος ή το 'λάθος' σχεδόν πάντα δικαιώνεται -έτσι έγινε με τα ανήλιαγα σπίτια στις μεσαιωνικές πόλεις της Ευρώπης και έτσι έγινε με τον πύργο του Eiffel...


Κώστας Μωραΐτης, Αρχιτέκτονας, Αναπληρωτής Καθηγητής Ε.Μ.Π.

'Η «Θέση» του Λάθους και οι Τέχνες Σχεδιασμού του Χώρου'
...Γίνεται προφανές πως σημαντικά «λάθη» σχεδιασμού καθορίζονται κύρια από την ασύμβατη θέση τους ως προς ένα «δομικό» περιβάλλον, ως προς ένα περιβάλλον δηλαδή οργανωμένων σχέσεων, οι οποίες θεωρούνται ως οργανωτικές σχέσεις δεδομένης ορθότητας. Το ορθό ή το λάθος, γίνονται στα παραδείγματα αυτών των τεχνών, με έμφαση κατανοητά ως ορθό ή λάθος ως προς τη θέση, ως «θέσει» ορθό ή λάθος. Η θέση είναι αυτή που καθορίζει τη «φύση» της αρχιτεκτονικής ή της τοπιακής ποιότητας κατά κύριο λόγο, την ορθόδοξη ή την ανορθόδοξη θεώρηση των συνθετικών τους στοιχείων.
Αυτή όμως η τελευταία παρατήρηση, για την ως προς τη θέση τους αν-ορθό-δοξη χρήση των αρχιτεκτονικών ή τοπιακών συνθετικών στοιχείων, πείθει επίσης για την ανατρεπτική και δημιουργική ποιότητα του «λάθους». Για τη δυνατότητα διολίσθησής του πέρα από τους εκφραστικούς φραγμούς του συνήθους πολιτισμικού, πολιτιστικού και πολιτικού ήθους.


Μαργαρίτα Νικολαΐδου, Ψυχαναλύτρια

'Το λάθος και η επίκληση του Άλλου'
Η αίσθηση του λάθους, το ενδεχόμενο της αποτυχίας δημιουργούν ορισμένες φορές στα υποκείμενα μια συνθήκη αγωνίας, θλίψης... Είναι η στιγμή της συνάντησης! Εκεί όπου το υποκείμενο καλείται να δώσει το παρόν με την πράξη και με την επιθυμία του. Στην ερωτική ζωή, στις σημαντικές αποφάσεις της ζωής του και όχι μόνο.
Επικαλείται τον Άλλο, με διάφορους τρόπους που πέραν από την κοινή λογική που μπορεί να έχουν, οργάνωση της συνάντησης, προετοιμασία κάτι στο τέλος δεν είναι αρκετό. Δημιουργείται το αίσθημα της αποτυχίας που μπορεί και να κατακρημνίσει το υποκείμενο. Στον ψυχαναλυτικό λόγο η θέση του ολισθήματος αναγιγνώσκεται μέσα από την επίπτωση του ασυνειδήτου μιας Άλλης σκηνής που λειτουργεί πέραν από την θέληση μας και της οποίας η δομή χαρακτηρίζεται από την έλλειψη. Το ζητούμενο μας είναι κατά πόσον μια ανάγνωση αυτής της αδυνατότητας μπορεί να επιτρέψει μια ζωτική μετακίνηση για ορισμένα υποκείμενα από τη θέση της αδυναμίας, οδηγώντας τα σε μια διακωμώδηση του τραγικού του πράγματος, εξ ου και το ευφυολόγημα.


Πέπη Ρηγοπούλου, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Επικοινωνίας και Μ.Μ.Ε.

'Διπλές εικόνες ή παίζοντας με το λάθος'
"Νεφέλης αρ είχομεν πόνους πέρι;" αναρωτιέται ο Τεύκρος στην Ελένη του Ευριπίδη. Διπλή ύπαρξη με διπλό ήθος, μοιχαλίδα και πιστή, και διπλή εικόνα, σύννεφο και γυναίκα, σε δύο τόπους, στην Τροία και στην Αίγυπτο, η Ελένη παρασύρει Τρώες και Έλληνες στο λάθος της μάταιης αλληλοσφαγής. Πίσω από το παιχνίδι του διπλού, η κατάδυση στην ουσία που περνά από τον διάλογο με τον έρωτα και τον Άδη. Αν το σύννεφο στο θέατρο είναι, από την εποχή των Νεφελών του Αριστοφάνη, συνώνυμο της απάτης που παγιδεύει στο λάθος, το σύννεφο είναι και στη ζωγραφική το μοτίβο που αλλάζει χίλιους ρόλους, ασκώντας μας στην δυσπιστία απέναντι στα όρια και τους όρους της αναπαράστασης. Από τον Νταλί ως τον Κλέε μια φρουτιέρα γίνεται το πορτρέτο του Λόρκα και ένα τοπίο μια ανθρώπινη μορφή ή μια θεατρική σκηνή. Η λάθος εικόνα μας για τον κόσμο μπορεί βέβαια να είναι καρπός νοσηρής παραίσθησης, μπορεί όμως, αντιθέτως, να είναι και εργαλείο που ανοίγει τον δρόμο για να διαβάσουμε αλλιώς τη ζωή και να κατανοήσουμε διαφορετικά το παιχνίδι της τρέλας με την φρονιμάδα.


Σπύρος Σακκάς, Καθηγητής Φωνητικής Αγωγής, Λυρικός Τραγουδιστής

'Μια περιπέτεια στο όνειρο'
Όταν ο Saint-Saens άκουσε τον 'Φεγγαρίσιο Πιερότο΄του Schonberg βγήκε επιδεικτικά από την αίθουσα φωνάζοντας με θυμό: 'Αυτό δεν είναι μουσική. Αυτό είναι ένα λάθος.' Αλήθεια, πώς μπορούμε να προσεγγίσουμε το σωστό και το λάθος στη μουσική; Ποια είναι η περιπέτεια των μουσικών διαδρομών για να μπορέσουν να συλλάβουν την ουσία του ονείρου στην ανθρώπινη ψυχή;


Μάνος Στεφανίδης, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Κριτικός-Ιστορικός Τέχνης

'ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΡΘΕΝΗΣ, Του Νεκρού Αδελφού
Το εικαστικό θρίλερ ενός άγνωστου αριστουργήματος'
Το μεγάλο έργο τέχνης μας παρατηρεί εξίσου ενώ το κοιτάζουμε? σε μία σχέση αμφίπλευρη. Όσο εμείς το προσεγγίζουμε και το ερμηνεύουμε, άλλο τόσο κι εκείνο μας καθορίζει, μετρά και αναμετράται με τις δυνατότητες και την συλλογική ευαισθησία της εποχής μας. Το ερώτημα είναι, υπάρχει δυνατότητα ουσιαστικής επικοινωνίας με το μεγάλο έργο τέχνης ή αυτό κρατά τα μυστικά του κι εμείς τις επισφαλείς βεβαιότητες και την ακαδημαϊκή κομπορρημοσύνη μας; Πιστεύω ακράδαντα πως τα ιστορικά καλλιτεχνήματα είναι φορές αμείλικτα με αντικαλλιτεχνικές εποχές και τις εκδικούνται με τον τρόπο τους που δεν είναι άλλος από τη σιωπή. Παρότι οι πάντες μιλούν γι' αυτά ναρκισσευόμενοι εκείνα κρατούν καλά τα μυστικά τους. Επειδή το μεγάλο έργο τέχνης δεν λειτουργεί σαν πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπισθεί μέσω της τυπικής λογικής αλλά ως αίνιγμα του οποίου η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι εξίσου αινιγματική. Ως χρησμός που ούτε λέγει, ούτε κρύπτει αλλά που τα υποδειγματικά σημαίνει. Παράδειγμα το υπό εξέταση έργο.
-Σε ποιον αυτό ανήκει ουσιαστικά και μεταφορικά;
-Πώς μπορεί να υποστηριχθεί η αυθεντικότητα του, δηλαδή η βαθύτερη αλήθεια του σε μία κοινωνία καχύποπτη προς οτιδήποτε γνήσιο και χρόνια εθισμένη προς το κίβδηλο;

 
Δρ. Σταύρος Συμινελάκης FEBCTS, Διευθυντής Καρδιοχειρουργικής Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων

'Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρά, ο δε καιρός οξύς, η δε πείρα σφαλερή, η δε κρίσις χαλεπή. Μία παλιά αλλά διαχρονική γνώμη για το ιατρικό λάθος ή σφάλμα.'
Σκοπός της εισήγησης αυτής δεν είναι η παρουσίαση της ιατρικής αμέλειας από κάθε άποψη (ηθική, νομική, οικονομική κλπ), διότι πολλά έχουν γραφεί περί αυτής, αλλά μια διαφορετική θεώρηση και προσέγγιση με περιεχόμενο που κατευθύνεται στην αναγνώριση της διαδικασίας πραγματοποίησης των σφαλμάτων και της πρόληψης τους, ιδίως κατά τη διάρκεια των χειρουργικών πράξεων, οπότε και η ζωή του ασθενούς βρίσκεται κάτω από την απόλυτη «εξουσία» του ιατρού.
Την πιθανότητα λάθους δεν ανέχονται τα δογματικά/υπερβατικά-μεταφυσικά συστήματα που θεωρούν ότι η «αλήθεια» αποκαλύπτεται σε όποιον είναι «αγνός» και «ηθικός». Η επιστήμη όμως είναι μια ορθολογική-κριτική κατασκευή χωρίς αξιώσεις απόλυτης και «άνωθεν» αποκεκαλυμμένης αλήθειας, άρα τα λάθη είναι αναμενόμενα, ίσως ακόμα και ευπρόσδεκτα υπό μία έννοια!
Οι επιστημονικές θεωρίες, οπότε και οι ιατρικές θεωρίες, χρειάζονται ίσως περισσότερο τη διάψευση του λάθους από την επιβεβαίωση του ορθού (κατά τις επιστημολογικές θεωρίες του Sir Karl Popper) προκειμένου να κριθούν, αλλά και για να παράγουν νέα επιστημονική γνώση. Τις περισσότερες γνώσεις μας τις οφείλουμε στα σφάλματά μας (Ησίοδος). Μην ξεχνούμε άλλωστε ότι το 50% των ιατρικών γνώσεων απαξιώνεται εντός μίας δεκαετίας.

 


Ώρες Εισηγήσεων
17:00 Έναρξη, 17:20 Μ. Στεφανίδης, 17:40 Σ. Καλογεροπούλου, 18:00 Κ. Κουρής, 18:20 Μ. Νικολαΐδου, 18:40 Σ. Συμινελάκης, 19:00 Ν. Καλφάκης, 19:20 Γ. Αριστηνός, 19:40 Π. Λέφας, 20:00 Κ. Μωραΐτης, 20:20 Π. Ρηγοπούλου, 20:40 Σ. Σακκάς

 

 

blank page | έντυπη και ηλεκτρονική επικοινωνία